Almanya’da AfD “güvenlik duvarını” zorluyor
Almanya’da çok sağcı şiddet hareketleri artarken, sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) de siyaset sahnesindeki pozisyonunu güçlendiriyor. Son kamuoyu yoklamaları, siyasi telaffuzları daha da radikalleşen AfD’nin oy oranının yüzde 22’yi aştığına işaret ediyor.
Bu oran, yüzde 27’lik oy oranıyla birinci sırada yer alan Hristiyan Birlik partileri CDU/CSU’dan sonra AfD’nin Alman siyasetinin en güçlü ikinci siyasi partisi pozisyonuna geldiğini gösteriyor.
Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’nin (FPD) oluşturduğu koalisyon hükümetine dayanak gerilerken, AfD’ye artan dayanak, çoğulcu Alman demokrasinin geleceği ile ilgili pek çok soru işaretini beraberinde getiriyor.
AfD’nin yükselişinin gerisinde ne yatıyor?
Aşırı sağ ile gayret eden Amadeu Antonio Vakfı araştırmacılarından gazeteci Nicholas Potter, Almanya’da ırkçı, antisemitik, çok sağ görüş ve ideolojiye sahip bölümlerin daima var olduğunu, bunun aslında yeni bir olgu olmadığına dikkat çekti.
AfD’nin yükselişinin gerisinde yatan nedenleri ise Potter şu sözlerle aktardı:
“AfD, Nasyonal Demokrat Parti (NPD) üzere çok sağcı partilerin geçmişte yapamadıklarını yapabildi. Ana akım siyasi söyleme dahil oldu, Federal Meclis’e girmeyi başardı zira daha evvel farklı siyasi partilere oy veren milliyetçi, ırkçı, sağ muhafazakârlar için çok sağ görüşleri, güya ‘daha kabul edilebilir’ bir kılıfa soktular. Ayrıyeten AfD, NPD üzere daha eski Neonazi partilerin seçmenleri için de çekim merkezi oldu. Özetle beşerler birden sağcı olmadı, yeni olan AfD ile birlikte bu görüşteki beşerler için parlamentolarda temsil için yeni bir siyasi fırsatın doğmuş olmasıdır.”
Karşı strateji ile ne hedefleniyor?
Almanya’da çoğulcu demokrasiyi savunan partiler AfD’ye karşı “Cordon sanitaire” olarak isimlendirilen bir güvenlik duvarı örmüş durumda. Yani demokrasiye tehdit olarak nitelendirdikleri AfD ile iş birliğini reddediyorlar, bu yolla meşruiyet kazanmasını, güçlenmesini önlemeye çalışıyorlar.
Siyasiler açıklamalarında, Türkçe’de “kendini savunan demokrasi” manasına gelen “Wehrhafte Demokratie” kavramına vurgu yapıyor, özgürlükçü demokratik tertip ve kıymetlerinin korunması ve savunulması için aralıksız bir gayret gerektiğinin altını çiziyorlar.
Nicholas Potter, bunun gerisinde yatan nedenlere ışık tutarken, Hitler’in Nasyonal Sosyalist Alman Emekçi Partisi’ni (NSDAP) güçlenmesine giden süreci anımsattı, Weimar Cumhuriyeti’nden dersler çıkartıldığını söyleyerek, “Demokrasi, demokrasiyi istikrarsızlaştırmak, hatta devirmek için de kullanılabiliyor. Hasebiyle temsil ettiği sistemin korunması için, demokrasinin kendisinin de savunulması gerekiyor” dedi.
Demokratik bir nizamda varlık gösteren AfD’nin parti programının antidemokratik olduğuna vurgu yapan Potter, “Otoriter anlayışları, ırkçı, antisemitik dünya görüşleri demokrasi ile uyumsuz. Demokrasinin araçlarını, demokrasiyi baltalamak, istikrarsızlaştırmak için kullanıyorlar” diye konuştu.
Zaten bu nedenle AfD’nin birtakım eyaletlerde iç istihbarat teşkilatları tarafından izlemeye alındığını, federal seviyede de AfD’nin Anayasayı Müdafaa Teşkilatı (BfV) tarafından kuşkulu hadise olarak sınıflandırıldığını anımsatan Potter, tek başına güvenlik kurumları tarafından alınacak tedbirlerin de kâfi olmadığının altını çizerek, “Güçlü bir sivil topluma, sivil toplum kuruluşlarına, niyet kuruluşlarına, hak savunucularına muhtaçlığımız var. Demokratik bir toplum olarak bir ortaya gelip, çok sağcı bir tehditle karşı karşıya olduğumuzu görmeli, bu tehdide karşı direnç sergilemeliyiz” görüşünü kaydetti.
Bakan Faeser: AfD’ye geçit yok
Bu ortada Alman İçişleri Bakanı Nancy Faeser, Berlin’de Yabancı Gazeteciler Cemiyeti (VAP) üyeleriyle yaptığı sohbet toplantısında, DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayarak, çoğulcu demokrasiyi korumak için izledikleri stratejiye ışık tuttu.
Aşırı sağın Almanya için en büyük tehdit olduğunun altını çizen Faeser, birebir vakitte 8 Ekim’de Hessen Eyaleti’nde yapılacak seçimlerde, SPD’nin başbakan adayı olarak yarışıyor. Nasyonal Sosyalist Yeraltı (NSU) terör örgütü, Halit Yozgat’ı 2006 yılında bu eyaletin Kassel kentinde öldürdü. 2019 yılında birebir kentte Kassel Valisi Walter Lübcke öldürüldü. Ve yeniden 2020 yılında bu eyaletin Hanau kentindeki ırkçı atakta ortalarında Türkiye kökenlilerin de bulunduğu 9 kişi katledildi.
Hessen seçimlerine ait son kamuoyu yoklamalarına nazaran 29’luk bir oranla CDU birinci, SPD yüzde 20 ile ikinci, Yeşiller yüzde 19 ile üçüncü, AfD ise yüzde 16’lık bir oy oranıyla dördüncü sırada yer alıyor.
AfD’ye bu derece büyük bir dayanağın gerisinde protesto oylarının yattığı görüşünü lisana getiren Nancy Faeser, Hessen’de AfD’ye geçit vermeyeceklerinin altını çizdi.
CDU’nun adayı Boris Rhein ve Yeşiller Parti’nin adayı Tarek Al-Wazir ile bu hafta mevzuyu yine ele aldıklarını anlatan Faeser, AfD’ye karşı örülen güvenlik duvarının ayakta olduğunu vurguladı, “Bu hususta çok kararlı bir mutabakat var. Çok sağ demokratik anayasal sistemimiz için en büyük tehdit ve bu eyalette yapılmış dehşetli terör akınlarından ötürü natürel ki Hessen seçim sürecinde bu husus büyük ehemmiyet taşıyor” dedi.
Ancak demokratik partilerin bu tavrı başka eyaletlerde koruyup korumayacakları konusunda kaygılar bulunuyor.
Thüringen’de duvar sallanıyor
AfD, son kamuoyu yoklamalarına nazaran 16 eyaletten dördünde birinci sırada görünüyor. Bu eyaletler Mecklenburg-Vorpommern, Saksonya, Thüringen ve Brandenburg.
Ve 14 Eylül Perşembe günü Thüringen’de yaşanan bir gelişme “Güvenlik duvarı yıkılıyor mu?” tartışmalarının fitilini ateşledi.
Thüringen’de Sol Parti, SPD ve Yeşiller’in oluşturduğu hükümetin itirazına karşın muhalefetteki CDU’nun gayrimenkul alımından ödenmesi gereken verginin düşürülmesini öngören yasa teklifi FDP’nin yanı sıra AfD’nin oylarıyla kabul edildi. CDU, AfD ile iş birliğine girmekle suçlandı. AfD ise güvenlik duvarını yıkmayı başarmakla övündü.
AfD önderi Alice Weidel, toplumsal medyada, Hristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) başkanı Friedrich Merz’in kısa bir mühlet evvel koruma edileceğini tekrar taahhüt ettiği güvenlik duvarının “tarih” olduğunu sav etti, “Thüringen yalnızca bir başlangıç” dedi. Partinin eş lideri Tino Chrupalla ise “CDU ve AfD Thüringen’de güvenlik duvarını yıktılar” açıklamasını yaptı.
“Güvenlik duvarını zayıflaması sonun başlangıcı olur”
CDU başkanı Friedrich Merz’in son devirdeki açıklamaları, bilhassa göçmenlerin ağır olarak yaşadığı hatta “Türk mahallesi” olarak da isimlendirilen Kreuzberg için, “Almanya Kreuzberg değildir” kelamları de sert tenkitlere yol açmıştı.
Nicholas Potter’a nazaran Merz bu telaffuzlarıyla AfD seçmenlerine asıl alternatif başkanın kendisinin olduğunu göstermeyi hedefliyor.
Amadeu Antonio araştırmacısı, “Kreuzberg, çok kültürlü, açık, çeşitliliğin olduğu bir yer ve Merz ‘Almanya Kreuzberg değildir’ diyerek Almanya tasavvurunun bu olmadığı iletisini vermiş oluyor. Merz son aylarda buna emsal çok sayıda bildiri verdi… Fakat bu strateji sonuç vermez. Muhafazakâr partilerin taklit etmesi lakin popülistleri ya da çok sağı yasallaştırıyor, zira seçmenler, ‘CDU taklit ediyorsa o vakit AfD’nin dedikleri gerçek’ diyor ve seçmenler oyunu özgün olana veriyor… Dolaysıyla Merz’ın bu telaffuzları aslında AfD’yi güçlendiriyor” diye konuştu.
Potter, demokratik partilerin güvenlik duvarının korumasını sağlamak zorunda olduklarını, bunun gelinen basamakta hiç olmadığı kadar büyük kıymet taşıdığını vurgularken, “Güvenlik duvarı zayıfladıkça AfD ‘normal’ kabul edilmeye başlanır. Bu da sonun başlangıcı olur” dedi.
Otoriter sağcı popülistler neden güçleniyor?
Aşırı sağcı şiddetin ulus ötesi bir olgu ve global bir tehlike olduğuna dikkat çeken araştırmacı Nicholas Potter, sağ popülizmin dünya genelindeki tırmanışına ait değerlendirmelerini aktarırken, genel bir modernite krizinin yaşanmakta olunduğuna işaret etti.
Çok sayıda jeopolitik sıkıntıların yanı sıra var olan ekonomik adaletsizliklere de dikkat çeken Potter, müşahedelerini şu sözlerle aktardı:
“Kompleks bir dünyada yaşıyoruz, beşerler sıkıntı sıkıntılara kolay tahliller istiyor. Pek çok ülkede, klasik olarak eşitsizlik ve hayal kırıklığı üzere sıkıntılara cevap verebilen toplumsal demokrasinin kusurları, başarısızlıkları oldu… Kuvvetli sınamalar da işte otoriter sağcı popülist önderlere kusursuz bir fırtına fırsatı yaratabiliyor. Çok çetrefil meselelere kolay karşılıklar bulma savıyla güçlü başkan algısı yaratıyorlar. Kendi ülkelerindeki meseleleri çözmek yerine bunların sorumluluğunu hayali dış güçlere yüklüyorlar…”
Peki Almanya nasıl direnç sergileyecek?
Aşırı sağın pek çok Avrupa ülkesinde olduğu üzere Almanya’da da güçlenmesi, çoğulcu Alman demokrasisi için olduğu kadar Avrupa Birliği’nin (AB) geleceği için de en önemli sınama olarak görülüyor.
Sağ popülist telaffuzların Almanya’da karşılık bulmasını kaygı verici bulduğunu söyleyen İçişleri Bakanı Nancy Faeser, siyaset ve demokrasi eğitimine odaklanarak çok sağa karşı direncin güçlendirilmesi gerektiğini anlattı, kısa vadede ise uygulanacak güzel toplumsal siyasetlerin kritik ehemmiyet taşıdığını kaydetti. Faeser, kelamlarını şöyle tamamladı:
“İyi toplumsal siyasetlerle insanlara, onların hayatlarını iyileştirdiğimizi, sıkıntılara gerçek tahliller bulduğumuzu göstermeliyiz ve bunu için çalışıyoruz. Güç fiyatları, enflasyonu tekrar düşürebildik. Şu anda Berlin’de tasarruf öngören bir bütçemiz var, zira daha fazla borçlanırsak enflasyon yükselecek… Fakat insanları bunu günlük hayatlarını kolaylaştırmak için, besin fiyatlarını düşürmek için yaptığımızı anlatmalıyız. Enflasyon oranı Almanya’da yüzde 6, yani geriledi, bu birçok ülke için şu anda kıskanılacak bir oran…”
“Burada kaynamakta olan bir şeyler var ve bu bizi çok korkutuyor”
Sağ popülist Almanya için Alternatif Partisi’nin oy oranları rekor seviyede artarken, ülke genelinde çok sağcı şiddet ve nefret hatalarında büyük artış kaydediliyor.
Geçen hafta gazeteci ve insan hakları savunucusu Nizam Tekkal’ın kardeşlerinin Hannover kentinde işlettikleri bir restoranı maksat alan ırkçı taarruz, son periyotta göçmenlerin, göçmen kuruluşlarının, mescitlerin, Müslüman ve Musevilerin, çok sağ ile uğraş eden aktivist ve siyasetçilerin maksat oldukları çok sayıda taarruzdan yalnızca biri.
Tekkal, 6 Eylül Çarşamba günü “#AfD” etiketini kullanarak yaptığı toplumsal medya paylaşımında “Kardeşlerim bu sabah dükkanlarını bu vandalizmle açtılar. Bugünlerde Almanya’da gözle görülür bir göç geçmişine sahip olmanın ne manaya geldiğine dair hiçbir fikriniz yok. Burada kaynamakta olan bir şeyler var ve bu bizi çok korkutuyor” sözlerine yer vermişti.
Düzen Tekkal’ın kardeşleri Tamer ve Timur Tekkal’ın Hannover kentinde işlettikleri restoranın camlarına Türklere yönelik ırkçı hakaretlerin yanı sıra “AfD” yazılmıştı.
“Azınlığa atak, demokrasiye saldırılır”
Kamuoyunda geniş yankı bulan akın, siyasalları de harekete geçirdi. Hannover’in Türkiye kökenli Belediye Lideri Belit Onay, Tekkal kardeşlerini restoranlarında ziyaret etti. “Burada nefret ve şiddete yer yok” açıklamasını yapan Onay, “Azınlığa mensup her beşere yapılan taarruz hepimize ve demokrasiye yapılmış bir saldırıdır” dedi.
Almanya’nın Yeşiller Partili Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “Tiksindirici ve yüz kızartıcı” kelamlarıyla saldırıyı kınarken, Tarım Bakanı Cem Özdemir, “Sevgili Nizam Tekkal, tüm aileniz ortak memleketimiz Almanya için, sizi tehdit edenlerden daha fazlasını yaptı” iletisini paylaştı.
Hafta başında Federal Hükümet’in ayrımcılıkla uğraş, azınlık ve insan hakları üzere alanlardan sorumlu 10 özel temsilcisi de ortak bir açıklama yayımladılar.
Almanya’da makul kümelere yönelik nefret kabahatleri ve düşmanlıktaki önemli artışa dikkat çekilen açıklamada, “Bu durum demokrasimize ziyan vermektedir” uyarısı yapıldı. Anayasa’nın ayrımcılık yasağını düzenleyen 3. hususuna atıf yapılan açıklamada, “Devlet, bireyleri ayrımcılığa karşı korumakla yükümlüdür. Almanya’da beşerler bir daha asla ayrımcılığa uğramamalı, aşağılanmamalı ya da tehdit edilmemelidir” tabirleri yer aldı.
Toplumsal huzursuzluk artıyor
Tekkal kardeşlerinin restoranına atak ile ilgili olarak Hannover polisi, şaşırtan bir süratle, olaydan bir gün sonra, 39 yaşındaki şüphelinin kimliğinin tespit edildiğini, zanlının yalnızca restorana değil ayrıyeten bir Türk mescidine ve derneğine, restoranlara ve bir otomobile grafiti ile ziyan vermekle suçlandığını açıkladı. Yazılı açıklamada “psikolojik bozukluklar” gözlemlenen şüphelinin siyasi saiklerle hareket edip etmediğini ortaya çıkarmak için soruşturmanın sürdüğü vurgulandı.
Son periyotta yaşanan bu gelişmeler bilhassa göçmenlerde ve burada doğup büyümüş göçmen kökenlilerde, büyük tedirginlik yaratıyor.
Sadece bu yılın Haziran ayında çok sağcılar tarafından işlenen 1407 cürüm kayıtlara geçti. Federal hükümetin bir soru önergesine verdiği cevapta yer alan bilgilere nazaran bunların büyük bir kısmını propaganda, halkı kin ve düşmanlığa kışkırtma ve hakaret üzere cürümler oluşturuyor. Siyasi saiklerle işlenen şiddet cürümlerinden 59’u yaralama, biri kundaklama, ikisi de öldürmeye teşebbüs. Ayrıyeten öteki soru önergesine verilen cevaba nazaran bu yılın birinci yarısında Almanya genelinde çok sağcıların düzenledikleri yürüyüş ve şovlar de geçen yılın birebir devrine kıyasla üç kat arttı.