Almanya’da taban fiyat tartışması
Almanyada minimum fiyat tespit komitesi yüzde 3,4 artırımla, 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olmak üzere saatlik taban fiyatta 41 cent artırım önerdi. Buna nazaran önümüzdeki yıl başından itibaren minimum saat fiyatının 12,41 euro olması bekleniyor. Komitenin teklifine nazaran ikinci etapta da tekrar birebir ölçüde artış yapılarak 1 Ocak 2025’ten itibaren minimum fiyat 12,82 euro olacak.
Almanyada 2015’te yürürlüğe giren genel minimum fiyat, federal hükümetin beş yıllığına görevlendirdiği ve dokuz üyeden oluşan bir taban fiyat kurulu tarafından belirleniyor ve öneriliyor. Federal hükümet de önerileni kararname çıkararak yürürlüğe koyuyor. Prensipte şahsen hükümetin minimum fiyatı yükseltme yetkisi bulunmuyor.
Ancak geçen sene, iktidarda olan Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyon bir istisna yaparak o vakit 10,45 euro olan taban fiyatı bir seferde 12 euroya yükseltmiş; patron tarafı bunu “ücret tespitine müdahale olarak” niteleyip eleştirmişti.
Asgari fiyat tespit kurulunda oy sahibi olan üç sendika yetkilisi ile üç patron tarafı temsilcisi, üç de oy hakkı bulunmayan bilim insanı yer alıyor. Kurula başkanlık eden bilim insanı kişi, personel ve patron tarafının uzlaşı sağlayamaması halinde devreye giriyor ve takdir yetkisini kullanarak teklif saptanmasını sağlayabiliyor. Kurulun tarihinde birinci sefer 13 saat süren uzun oturuma karşın tarafların bu sefer uzlaşı sağlayamaması, bunun üzerine komite liderinin inisiyatif kullanıp teklifte bulunması sendikaların reaksiyonuna neden oldu.
Saatlik minimum fiyat 14 euro olsun talebi
Almanya’da minimum fiyat kurulu, Ukrayna savaşıyla başgösteren ve son olarak yüzde 6’ya düşen, ülke için epey yüksek sayılan enflasyonun gölgesinde yapıldığından bu sefer oturumun çekişmeli geçeceği kestirim ediliyordu. Başka yandan şimdiye dek patron ve sendikalar ne olursa olsun uzlaşı sağlamayı başarmıştı.
Sendikalar, komite tarihinde birinci defa yaşanan ve onaylamadıkları halde, kabul edilen teklife karşın kelam konusu organın varlığını reddetmezken ortak açıklamalarda bulundu. Kelam konusu sendikalar, son bir yılda yaşanan rekor enflasyon nedeniyle genel taban fiyatın en azından 13,50 euro olması gerektiğini savunuyor. Pek çok toplumsal kuruluş ve iktisatçı ile ekonomist ise taban saat fiyatının 14 euro olması gerektiği görüşünde.
Sendikalardan tepki
Almanya’da minimum fiyat tespit kurulu genelde toplu kontrat müzakerelerinde kaydedilen artışı baz alıyor. Fakat toplumsal yardım kuruluşları ve sendikalar, son bir yıldır görülen harika enflasyon nedeniyle toplu kontratlarda kaydedilen ortalama yaklaşık yüzde 3 artışın kâfi gelmeyeceğini vurgulayarak daha güçlü bir artırım talep ediyordu.
İşveren tarafı fiyat artışının kendileri için masraf kaleminde olduğunu vurgulayıp, artan güç masrafları ve hammadde fiyatlarına bir de personel fiyatlarının eklenmesi halinde istihdam kaybı yaşanabileceğini yahut pek çok işletmenin Almanya’yı terkedebileceği istikametindeki açıklamalarıyla karşılık verdi.
Alman Sendikalar Birliği (DGB) İdare Şurası üyesi Stefan Körzell, bu sefer daha evvel olmayan bir tavırla patron tarafının kendi taleplerini kabul ettirmek için bilhassa bastırdığını söyleyerek eleştirdi. Körzell’e nazaran patron hala, hükümetin kurulu devre dışı bırakarak 2022’de bir keze mahsus taban fiyatı 10,45’ten 12 euroya yükseltmesini hazmedemedi ve retçi tavrıyla buna misilleme yapıyor. DGB temsilcisine nazaran 12,41 ve ardından yürürlüğe girecek 12,82 euro saat fiyatı ile Almanya’da genel minimum fiyata çalışan yaklaşık 6 milyon emekçi önümüzdeki iki sene zarfından peşpeşe gerçek fiyat kayıpları yaşayacak.
Almanyada genel minimum fiyat, büyük oranda bayanları, göçmenleri ve eski Doğu Almanya topraklarındaki kimi çalışanları etkiliyor.
Komisyon Lideri Schönefeld: Patronun planlama teminatı olacak
Asgari fiyat tespit kuruluna başkanlık eden Christiane Schönfeld, pek çok ihtimalin ve teklifin konuşulduğunu fakat talepler ile tekliflerin ortasında uçurum olduğunu gördüklerini söyledi. Alınan 41 centlik artış kararıyla en azından şirketlerin yakın periyoda dair planlama garantisine kavuştuğunu savundu.
Almanya’da işletmeler ise bilhassa son bir yıldır artan güç ve hammadde fiyatları ile tedarik zincirindeki aksamalardan şikayetçi.
Almanya Toptancılar Birliği (BGA), saatlik minimum fiyata yapılan artırımı “ölçülü” diye niteledi. BGA, “Unutulmasın ki şu devir ekonomik olarak bir resesyon içinde bulunuyoruz” hatırlatmasında bulundu.
Çalışma Bakanı Heil teklifi uygulamaya geçireceklerini duyurdu
Almanya Çalışma Bakanı Hubertus Heil, saatlik taban fiyat teklifinin bütün üyelerin onayıyla alınmamış olmasından duyduğu üzüntüyü lisana getirdi. “Bazılarının daha fazla artış istemiş olmasını anlıyorum” diyen Heil, hükümetin kendisinin yasal düzenlemeyle minimum fiyatı değiştirmesinin olağan kaideler altında mümkün olmadığını, aksi halde taban fiyatın artık olduğu üzere 12 euroda kalacağına dikkat çekerek, komitenin teklifini kararnameyle yürürlüğe koyacaklarını kaydetti.
Genel minimum fiyat uygulaması 8,5 euro ile başladı
Almanya’da genel taban fiyat uygulaması 2015 yılında ülkedeki fiyatların aşağı çekilmesini engellemek gayesiyle 8,5 euro ile yürürlüğe girdi. O vakitten bu yana yalnızca geçen yıl hükümet bir sefere mahsus olarak istisnai formda mevcut minimum fiyatı büyük bir sıçramayla 10,45’ten 12 euroya yükseltti. Onun öncesinde artışlar sendika ve patron tarafının temsil edildiği taban fiyat komitenin teklifiyle yapılıyordu.
Hükümetin beş yıllığına görevlendirdiği ve sendika ile patron temsilcileri ve bilim insanlarından oluşan tespit kurulu fiyat artışına ait teklifini iki yılda bir yapıyor. Federal Hükümet, komitenin teklifini çıkarılan kararname ile yürürlüğe koymakla yükümlü.
2015 yılında genel minimum fiyat uygulaması bilhassa Toplumsal Demokratlar’ın bastırmasıyla yürürlüğe girmeden evvel de olumsuz senaryolar çizilmiş, Almanya’nın yabancı şirketler ve yatırımcılar için cazibesini yitireceği, Alman şirketlerin Avrupalı, bilhassa de Doğu Avrupalı rakipleri karşısında zayıflayacağı ileri sürülmüştü. Ayrıyeten genel minimum fiyat uygulamasıyla pek çok şirketin iflas edeceği ve işsizliğin artacağı da sav edilmişti.
Ancak minimum fiyat kurulu, yürürlüğe girdiğinden bu yana genel taban fiyatın minimal derecede olumsuz tesir ettiğini açıkladı ve son araştırmalara nazaran “minijob” diye isimlendirilen yarı vakitli işlerin azaldığını tespit ettiklerini ve istihdam üzerinde de şimdiye kadar genel minimum fiyatın olumsuz tesirinin görülmediğini duyurdu.
Asgari fiyat neye nazaran tespit ediliyor?
Asgari fiyat tespit kurulu, hükümete yaptığı öneriyi belirlerken, bütün şartları gözönünde bulundurarak çalışanların en az ne kadar kazanması gerektiğini, adil ve rekabetçi ortamın hangi taban fiyatla korunabileceğini ve bunlar olurken de istihdamın tehlikeye girmeyeceğini gözetmekle yükümlü.
2024 sonu prestiji ile Almanya’da da, Avrupa Birliği’nin minimum fiyat düzenlemesi hayata geçirilmek zorunda. Buna nazaran de Almanya’da tam vakitli çalışan birinin brüt yararının ortalamasının yüzde 60’ı taban hudut olarak tanımlanıyor. Bu da Almanya’da taban fiyatın 14 eurodan daha yüksek olması manasına geliyor.
Almanya Çalışma Bakanlığı’nın hesap formülüne nazaran 12 euro taban saat fiyat kazanan ve haftada 38,5 saat çalışan birinin eline geçen aylık brüt maaş 2 bin 2 euro. Taban fiyatın 12,41 olmasıyla alacağı brüt aylık maaş ise 2 bin 69 euro olacak.
Avrupa istatistik Ofisi Eurostat bilgilerine nazaran 2020 yılında Almanya’da taban fiyata çalışan bir kişinin aylık brüt maaşı bin 584 euroydu. Fransa’da minimum fiyatla çalışan bir personel bin 539,40 euro, Türkiye’de ise 440,20 euro kazanıyordu.