Ankara saldırısının akabinde Irak’la ilgiler ne durumda?
TBMM’nin açıldığı gün Ankara’da İçişleri Bakanlığı’na yönelik düzenlenen terör saldırısının akabinde Türkiye Irak’taki PKK ögelerine yönelik hava operasyonları düzenlerken dikkatler Suriye’nin yanı sıra Irak’ın kuzeyindeki gelişmelere ve Türkiye-Irak münasebetlerine de yönelmiş durumda. Türkiye’ye gelen Irak Savunma Bakanı Thabit Mohammed Al Abbasi’nin bugün Ankara’da temaslarda bulunması bekleniyor.
Ankara’da Pazar günü Emniyet Genel Müdürlüğü Atatürk Bulvarı girişine çalıntı bir araçla gelen iki saldırganın hücum teşebbüsünü PKK üstlenirken, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Irak’ın kuzeyindeki Metina, Hakurk, Kandil ve Gara bölgelerinde hava operasyonları düzenlemişti. Mili Savunma Bakanlığı dün de Irak’ın kuzeyindeki Metina, Hakurk, Gara, Kandil ve Asos bölgelerine hava operasyonu düzenlendiğini ve operasyon kapsamında 22 amacın imha edildiğini duyurdu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan saldırıyı düzenleyenlerin Suriye’den geldiğinin tespit edildiğini açıklarken, birebir vakitte Irak’a da işaret ederek, “Irak ve Suriye’de PKK ve YPG’ye ilişkin olan bütün alt yapı üst yapı tesisleri, güç tesisleri bundan sonra güvenlik güçlerimizin, silahlı kuvvetlerimizin, istihbarat unsurlarımızın topyekûn yasal hedefidir” diye konuştu.
Bu kapsamda Ankara’daki son atağa kadar gelinen sürecin dikkat çeken birtakım mevzu başlıkları; Irak’ın kuzeyinde son periyotta yaşanan gelişmeler, PKK’nın Irak’ta üs olarak kullanmaya devam ettiği belirtilen Süleymaniye bölgesinin hâkim gücü olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile PKK ortasındaki bağlar, ABD’nin bölgede oynadığı rol ile Irak merkezi idaresiyle Türkiye ortasındaki alakalar olarak öne çıkıyor.
Irak’a operasyonların hedefi ne?
TSK, PKK ögelerine yönelik Suriye’de gerçekleştirdiği operasyonların yanı sıra Irak’ın kuzeyinde de 2019 Mayıs ayından bu yana “Pençe” serisi operasyonları gerçekleştiriyor.
Türkiye’nin son aylarda Kuzey Irak’taki PKK ögelerine karşı nokta atışlar ve operasyonlar ile maksatları yok etmeye odaklandığı da vakit zaman basına yansıyordu. Son olarak 27 Eylül’de Anadolu Ajansı’nda yer alan habere nazaran Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT) PKK üyesi Mazlum Öztürk’ü, Irak’ın Süleymaniye kırsalında nokta operasyonla etkisiz hale getirmişti.
Bölgedeki son gelişmeleri DW Türkçe’ye kıymetlendiren Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman Türkiye’nin Suriye’dekine misal bir biçimde Irak için de PKK’ya karşı “terörü yerinde yok etme konsepti” geliştirdiğini hatırlatarak, Pençe serisi operasyonların bu çerçevede gerçekleştirildiğini belirtiyor.
Duman, PKK’nın Irak’ta Kandil ve gibisi yaklaşık 9 bölgede varlık gösterdiğini ve TSK ile MİT’in operasyonlarıyla bu bölgeler ortasındaki ilişkinin kesilmeye ve bu yolla etkinliklerini daraltarak kendi içlerinde bitirilmelerinin sağlanmaya çalışıldığını aktarıyor.
Türkiye’nin dağlık ve kırsal alanlardaki bu operasyonları nedeniyle PKK’nın sıkıştığını ve Irak’ta kentlere inmek durumunda kaldığını belirten Duman, “Şu anda dağlık alanda devam eden gayretin yanı sıra kentlere hakikat inen ve kendisine kentlerde alan bulmaya çalışan bir PKK ile karşı karşıyayız” diyor.
Son terör saldırısının faillerinin Suriye’den geldiğinin tespit edilmesine rağmen operasyonun neden Irak’a düzenlendiği konusunda ise Suriye ile Irak ortasında koridora işaret ediliyor.
Bu mevzuya Hakan Fidan son Bağdat ziyareti sırasındaki basın toplantısında dikkat çekmiş ve PKK’nın Sincar, Mahmur, Kandil ve Süleymaniye’nin yanı sıra birçok Irak köyünü işgal ettiğini söyleyerek, “örgütün Suriye ve Irak ortasında sonları yok sayarak kurduğu terör koridoruyla bu iki bölgeyi birleştirme arayışı içinde olduğunu” belirtmişti.
Bu ortada Ankara’nın ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde büyük kısmını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDF) sağladığı silah ve teçhizat takviyesinden duyduğu rahatsızlık da sürüyor. Türkiye, YPG’yi PKK’nın Suriye kolu olarak kıymetlendiriyor ve bu silahların PKK’nın eline geçtiğini belirtiyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller son atağın akabinde düzenlenen operasyonlarla ilgili soruya karşılık, “PKK’nın Türkiye’ye yönelik güvenlik tehdidinin farkındayız ve Türkiye’yi, Irak’ın egemenliğini destekleyecek ve hürmet gösterecek halde Irak ile ortak terörle uğraş iş birliğini sürdürmeye çağırıyoruz” sözlerini kullanmıştı.
KYB-PKK yakınlığından duyulan rahatsızlık
Son akının akabinde Irak’ın kuzeyinde Süleymaniye bölgesinde aktifliğini sürdüren Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) PKK ile münasebetlerinden Ankara’nın duyduğu rahatsızlık da sürecin bir öteki değerli noktası.
Irak’ın kuzeyinde Barzani’ye bağlı KDP Yönetimi’nin PKK/KCK ile çaba ettiği lakin Talabani’ye bağlı KYB İdaresinin PKK ile iş birliği yaptığı, babası Celal Talabani’nin vefatının akabinde liderliği üstlenen Bafel Talabani’nin denetimindeki Süleymaniye havaalanının PKK tarafından lojistik merkez üzere kullanıldığı son periyotta hükümete yakın medyada sıkça yer verilen ögeler.
İçinde PKK/YPG’lilerin bulunduğu bir helikopterin ABD tarafından hava alanı denetim edilen Irak’ın Gare bölgesinde 15 Mart’ta düşmesi ve 9 kişinin hayatını kaybetmesinin akabinde, Eylül ayı ortasında da Süleymaniye’deki Arbat Havalimanı’nda meydana gelen patlamada KYB’ye bağlı “Terörle Çaba Grubu” üyelerinin PKK/YPG’lilerle birlikte talim yaptıkları ortaya çıkmıştı.
Duman, PKK’nın merkezinin Süleymaniye bölgesindeki Kandil’de olması ve coğrafik yakınlığın yanı sıra ideolojik olarak da KYB ile PKK’nın bir duruş birlikteliği içinde olduğunu belirterek, Barzani idaresindeki KDP’ye yönelik evvelden beri gelen aksiliğin da KYB ile PKK’yı yaklaştıran bir öbür öge olduğunu söylüyor.
KYB’nin PKK ile alaka kurmayı yalnızca jeopolitik ya da stratejik durumun bir zaruriliği olarak görmediğini ve tersine tercih ettiğini belirten Duman, Ankara’nın ise KYB ile diyalog kapılarını şimdiye kadar büsbütün kapatmadığını lakin tansiyonun giderek yükseldiğini aktarıyor.
Dışişleri Bakanlığı da son patlamanın akabinde “Irak’ta, PKK terör örgütü ve uzantılarının bilhassa ülkenin kuzeyinde ağırlaşan terör faaliyetleri ve özellikle Suriye ile Irak ortasında oluşturulan terör koridorundaki hareketliliği yakından izlenmektedir” açıklaması yapmıştı.
Irak merkezi idaresiyle ilişkiler
Öte yandan Ankara ile Irak’taki merkezi idaresi ortasındaki bağlarda bu gelişmelerden etkilenirken, Türkiye Bağdat’ın PKK’ya yönelik daha net ve sert adımlar atmasını istiyor.
Fidan, Irak’a Ağustos’taki ziyaretinde hem Bağdat hem de Erbil’de temaslarda bulunurken, görüşmelerde PKK’dan duyulan rahatsızlığı da aktarmıştı. Fidan, Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ile ortak basın toplantısında “Ortak düşmanımız olan PKK terör örgütünün, ikili bağlantılarımızı zehirlemesine müsaade vermemeliyiz. Irak’tan dostluk ve kardeşlik gereği PKK’yı resmen terör örgütü olarak tanımalarını bekliyoruz” demişti.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı İstihbarat Dairesi Eski Lideri Gürsel Tokmakoğlu, Irak’ın esaslı meseleleri bulunduğunu hatırlatarak, şunları söylüyor:
“Anayasal, sosyo-ekonomik, güvenlik, akla ne geliyorsa pek çok açıdan problemli bir ülke yanı başımızda duruyor. İçerisinde ABD, İngiltere, terör örgütleri, İran ögeleri üzere diğer güç odakları da mevcut. Bu istikrarsızlık üreten yapılar kısa müddette çözülecek bir manzarayı de vermiyor.”
Tokmakoğlu, Irak’la ilgili yaşanan meselelere ait tahlil teklifini ise şöyle aktarıyor:
“Irak topraklarından kaynaklı terör çıkıp geliyor, Türkiye içinde tahlil bekleyen bir sıkıntıya dönüşüyor. O halde terörle uğraş edeceksiniz ve başka ayrı Irak Kuzeyi Bölgesel İdaresi ve Merkezi İdare ile refah/güvenlik bağlamında Irak’ın meselelerini mümkün mertebe çözmek için ortak efora girerek, onların düşünemediklerini siz onlara önereceksiniz.”
‘Kalkınma Yolu Projesi’ müspet gündem
Bu ortada Irak’ta Basra’dan başlayarak Türkiye’ye uzanması ve demiryolları ile karayollarından oluşması planlanan yaklaşık 1.200 kilometrelik Kalkınma Yolu Projesi iki ülke ortasındaki olumlu gündemin kıymetli bir unsuru.
Tokmakoğlu, bu çeşit projelerin hem Irak hem de öbür ülkeler için bir çıkış yolu niteliği taşıdığını belirterek, “Herkesin terörü ve istikrarsızlığı konuştuğu noktada Türkiye samimi ve gerçekçi bir halde Irak’a yeniden dostluk eli uzattı, somut teklifte bulundu. Bunun bedeli epeyce yüksektir” diyor.
Duman ise bu kalkınma yolunun bir kısmının PKK’nın Suriye ile Irak ortasında bir nevi lojistik üs olarak kullandığı Sincar etrafından geçtiğine işaret ederek, bu bölgenin güvenliği sağlanmadan ve denetim ele alınmadan bu çizgisi inançlı kılmanın çok mümkün olmayacağını belirtiyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?