ASEAN doruğunda “büyük güçlere karşı bağımsızlık” vurgusu

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliğinin (ASEAN) Endonezya’nın başşehri Cakarta’daki tepe toplantısı, büyük dış güçlerden bağımsızlık vurgusuyla başladı. Tepenin açılış konuşmasını yapan Endonezya Devlet Lideri Joko Widodo, halkların beklentilerini karşılayan uzun vadeli taktik strateji oluşturulması davetinde bulunarak, “Gelecekteki sınamalar daha da ağırlaşıyor ve büyük güçlerin nüfuz rekabetine yol açıyor. Fakat ASEAN hiçbir gücün vekili olmama konusunda mutabıktır. Gemimizi yıkıcı bir rekabet arenasına çevirmeyin. Biz önderler olarak bu geminin yoluna devam etmesini, yelken açmasını sağlamak; birlikte barış, istikrar ve refahın temininde kendi gemimize kaptanlık yapmak durumundayız” dedi.

Malezya Başbakanı Enver İbrahim de ASEAN’ın büyük güçlerin “ayrıştırıcı” aksiyonlarına karşı dik durması ve özerk pozisyonunu müdafaası gerektiğini vurguladı. Malezya Başbakanı, büyük güçler ortasındaki rekabetin ASEAN öncülüğündeki düzeneklerde başlatılan iş birliğine dayalı teşebbüsleri olumsuz etkilediğini söyledi.

Soğuk Savaş’ın dorukta olduğu 1967’de kurulan ve komünizmin yayılmasını tedbire amacı güden ASEAN siyasi açıdan birbirinden farklı ülkelerden oluşuyor ve üye ülkeler birbirinin iç işlerine karışmama siyaseti izliyor. Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland, ve Singapur tarafından kurulan ASEAN, farklı tarihlerde sırasıyla Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar ve Kamboçya’nın dahil olmasıyla bugünkü halini aldı.

Çin’in tartışmalı haritası ve Myanmar

ASEAN tepesinin en kıymetli mevzularını Myanmar’daki darbeci idareye karşı takınılacak tavır ve Çin ile ilgiler oluşturuyor.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ortasında giderek kızışan rekabet, ASEAN ülkelerini güç durumda bırakıyor.

Çin’in kısa müddet evvel açıkladığı “10 çizgili hat” haritası ile Güney Çin Denizi’nde hak argüman ettiği alanı genişletmesi, bölgede hak sav eden ASEAN üyeleri Malezya, Vietnam ve Filipinler’de rahatsızlık yarattı. ASEAN’ın kimi üyeleri Çin ile yakın diplomatik, ticari ve askeri bağlar kurarken kimileri temkinli yaklaşıyor.

Üye ülke Myanmar’daki gelişmeler de ASEAN ülkelerini ikiye bölmüş durumda. 2021’de gerçekleşen darbenin akabinde şiddet olayları ve muhalefete baskılarla geçen iki yıllık devir, ASEAN ülkeleri ortasındaki farklılıkları bir kere daha ortaya koydu. Myanmar’daki darbeci yöneticiler ASEAN’ın üst seviye toplantılarına çağrılmasa da, darbeci idareyle münasebet kurulup kurulmayacağı konusunda ülkeler farklı siyasetler izliyor. ASEAN, bu görüş ayrılıkları ve Myanmar için sunduğu barış planını hayata geçiremediği gerekçesiyle “dişsiz bir sohbet grubu” tenkitlerine gaye oluyor.

ASEAN önderleri 6-7 Eylül’de yeniden Cakarta’da Çin, Hindistan, Japonya, Rusya ve ABD’nin de dahil olduğu Doğu Asya Doruğu’nda bir ortaya gelecek. Tepeye ABD Lideri Joe Biden’ın katılmayacağı ve yerine yardımcısı Kamala Harris’i göndereceği açıklanmıştı. Çin ise tepede Başbakan Li Çiang tarafından temsil edilecek.

AFP,rtr / BK,ET