AYM polisin kol kırmasına “Eziyet” dedi
Anayasa Mahkemesi, İstanbul Galatarasay Meydanı’nda 2016 yılındaki bir hareket sırasında gözaltına alınan Fatmanur Cantürk’ün bu sırada “cüsseli” bir polis tarafından kolunun kırılmasına “eziyet” dedi, ihlal kararı verdi.
Başvurucuya 90 bin TL tazminat verilmesine de hükmeden Yüksek Mahkeme, mahallî mahkemeden isimli para cezasıyla kurtulan polise “caydırıcı” bir ceza vermesini istedi.
Emek ve Demokrasi Platformu tarafından Cizre’de yaşanan vefatlar İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 8 Şubat 2016 tarihinde protesto edilmek istendi. Şova müsaade vermeyen polis 21 kişiyi gözaltına aldı. Bunlar ortasında yer alan 19 yaşındaki Fatmanur Cantürk’ün gözaltına alınması süreci sırasında sol kolu polis tarafından bükülerek kırıldı. Gözaltında 4 saat tutulan Cantürk daha sonra hür bırakıldı.
Beraat etti
Hakkında “Terör örgütü propagandası ve yasadışı şov yapmak” hatalarından dava açılan Cantürk, bir yıl sonra beraat etti. Cantürk’ün şikâyeti üzerine kolunu kıran polis hakkında soruşturma başlatıldı. Soruşturma sırasında ulaşılan imajlardan bir polisin Cantürk’ün kolunu kırdığı tespit edildi.
2 yıl 10 günlük ceza istinaftan döndü
İstanbul 37. Asliye Mahkemesi, sanık polis M.İ’ye taammüden yaralama kabahatinden 1 yıl 12 ay 10 gün mahpus cezası verdi. Karar münasebetinde pasif hâle getirilmiş müracaatçının kolunun M.İ. tarafından çok derecede büküldüğü, şiddet kullanma yetkisinin mağdurenin zayıf cüssesine karşın acımasız bir halde, objektif ölçüler dışına çıkılarak yerine getirildiği, 3. derecede kemik kırığı oluşmasına taammüden neden olunduğu anlatıldı.
Ancak İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 10. Ceza Dairesi ise sanığın hareketinin taksirle yaralama hatası olduğunu belirterek, 2 bin TL isimli para cezası verdi. İstinafın münasebetinde ise polisin taammüden yaralama kastı olmadığı öne sürüldü. Bu ortada İstanbul 6. Yönetim Mahkemesi ise açılan tazminat davasında Cantürk’e 5 bin TL manevi tazminat verilmesini kararlaştırdı.
Kararları yetersiz bulan Fatmanur Cantürk, 2019 yılında ferdi müracaatta bulundu.
AYM’den “eziyet” kararı
Dosyayı 11 Mayıs 2023’te görüşen ve kararını yeni açıklayan Anayasa Mahkemesi, müracaatçının Anayasa’da teminat altına alınan “eziyet yasağı”nın ihlal edildiğine karar verdi. Kararın bir örneğini ihlalin giderilmesi ve polisin tekrar yargılanması için istinaf mahkemesine gönderilmesine hükmeden AYM, ayrıyeten Cantürk’e 90 bin TL tazminat verdi.
Kararın münasebetinde Cantürk’ün beraat ettiği ve kabahat teşkil edecek hareketinin bulunmadığının yargı kararıyla sabit olduğuna işaret edilerek şöyle denildi:
“Başvurucu kolluk görevlilerinden kaçmamıştır. Kaldı ki müracaatçı, cüsseli olduğu anlaşılan kolluk vazifelisi tarafından denetim altına alınması için güç kullanılmayı gerektiren fizikî bir yapıya da sahip değildir. Tüm bu konular birlikte ele alındığında fizikî açıdan başvurucuyla ortasında kendisi lehine önemli bir yapı/güç farklılığı olan kolluk görevlisinin kaçmayan ve buyruk gereği müdahale edilen olaya iştirak etmeyen müracaatçıya kemik kırığı ile sonuçlanan ve gösterilmesi gereken dikkatten mahrum olan fizikî müdahalesinin zorunlu/gerekli olmadığı açıkça ortadadır. Anılan tespitler dikkate alındığında yargı makamı tarafından getirilen alınan buyruğun gereği tüzel argümanının da müdahalenin zorunluluğuna dair kâfi bir açıklama olarak nitelenemeyeceği açıktır.”
Polisin müdahalesinin orantılı olmadığı vurgulanan kararda, “Başvurucu ile iri yapılı kolluk vazifelisi ortasında önemli fizikî fark olduğu, müracaatçının basitçe gözaltına alınabildiği anlaşılmıştır. Bu bağlamda hareketin gerçekleşme şartları ve sonuçları prestijiyle hafif bir müdahale olmadığı ortadadır” denildi.
“Ceza caydırıcı olmalı”
Kararda, polisin cezasında indirim yapılması da eleştirilirken, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“Suç işlemediği yargı kararı ile tespit edilen ve fizikî farklılığı prestijiyle çarçabuk gözaltına alındığı görüntü kayıtlarının yargı makamları tarafından incelenmesi ile de anlaşılan müracaatçının kolluk görevlisinin gereksiz ve orantısız müdahalesi ile kolunun kırılması nedeniyle yapılan ceza yargılamasında, ilgili normdaki münasebetler soyut biçimde tekrarlanarak isimli para cezasına hükmedilmesinin eziyet yasağıyla orantısız bir müeyyide olduğu, misal ihlallerin gerçekleşmemesi ismine caydırıcı bir nitelik taşımadığı ve müracaatçı açısından da kâfi giderim sağlamadığı değerlendirilmiştir.
Buna nazaran yargı makamlarının takdir yetkilerini eziyet teşkil eden bir hareketin hiçbir formda güzel görülemeyeceğini göstermek yerine bu hareketin sonuçlarını olabildiğince aza indirgemek istikametinde kullandıkları, bu nedenle hareketiyle orantılı bir ceza verilmeyen sanık açısından caydırıcılık, mağduriyet açısından tesirli giderim sağlanmadığı, müracaatçının mağdur sıfatının devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır.”