Beşar Esad 19 yıl sonra yine Çin’de
Suriye Devlet Lideri Beşar Esad, 19 yıllık ortanın akabinde yaptığı birinci resmi ziyaret için Çin’de. Suriye’de iç savaşın başladığı 2011 yılı sonrasında Orta Doğu ülkeleri dışında nadiren yurt dışı seyahatine çıkan Esad, 19’uncu Asya Oyunları’nın açılış merasimi için Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in davetlisi olarak Hangzhou kentine vardı. Çin devletine ilişkin Air China havayollarının uçağıyla Hangzhou havaalanına inen Esad, pistte çocuklar ve gençlerin dans şovları ve çiçeklerle karşılandı.
Çin’in kamu televizyonu CCTV, Esad ve öbür yabancı önderlerin Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile Hangzhou’da bir ortaya geleceklerini bildirdi. Şi’nin Hangzhou’ya Cuma günü gitmesi planlanıyor. Reuters ajansına konuşan Suriyeli bir yetkili, Esad’ın Şi ile Cuma günü görüşeceğini, Cumartesi günü Hangzhou’da Asya Oyunları’nın açılışına katıldıktan sonra Pazar ve Pazartesi günleri Pekin’de temaslarını sürdüreceğini kaydetti.
Esad Çin’e birinci ve son resmi ziyaretini 2004 yılında yapmıştı. Periyodun Devlet Lideri Hu Cintao ile bir ortaya gelen Esad, diplomatik alakaların kurulduğu 1956’dan sonra Çin’e giden birinci Suriye Devlet Lideri olmuştu.
Çin Dışişleri: Ziyaret münasebetleri yeni bir düzeye taşıyacak
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Esad’ın ziyaretinin iki ülke ortasındaki bağları “yeni bir seviyeye” taşıyacağı belirtilerek, “Çin ve Suriye klasik ve derin bir dostluğa sahiptir. Devlet Lideri Beşar Esad’ın ziyaretinin iki ülke ortasındaki karşılıklı siyasi itimat ve çeşitli alanlardaki iş birliğini daha da derinleştireceğine inanıyoruz” sözlerine yer verildi.
Bakanlık sözcüsü Mao Ning, Suriye’nin Arap dünyasında Çin ile diplomatik bağ kuran birinci ülkeler ortasında yer aldığını hatırlatarak, “Diplomatik bağlantıların kurulduğu 67 yıl öncesinden bu yana Çin-Suriye ilgileri sağlıklı ve istikrarlı bir gelişme göstermiştir. Devlet Lideri Esad da ikili bağlantıların geliştirilmesine büyük kıymet atfetmektedir” dedi.
Sözcü, Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve öteki Çinli yetkililerin ikili bağlar ve ortak ilgi alanlarının bulunduğu hususlarda derinlemesine görüş alışverişinde bulunmak üzere Esad ile bir ortaya geleceğini de kaydetti.
“Çin Batı tabularını kırıyor”
Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) veto hakkına sahip beş daimi üyesinden biri olarak, BMGK’da Esad aleyhine en az sekiz karar çıkarma teşebbüsünü bloke etmişti. Çin’in yanı sıra Esad’ın en kıymetli destekçisi Rusya da BMGK’da veto hakkına sahip.
Ziyaretle ilgili AFP haber ajansına değerlendirmelerde bulunan Suriyeli siyaset bilimci Oussama Dannoura, Çin ziyaretinin Esad’a karşı uygulanan “diplomatik izolasyon ve siyasi kuşatmada” değerli bir kırılma manasına geldiğini belirterek “Çin, ülkelerin ABD’nin dışladığı ülkelerle bağlantı kurmasını engellemeye çalışan Batı tabularını kırıyor” yorumunu yaptı.
Suriye’nin tekrar imarına finansman arayışı
Londra SOAS Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Yöneticisi Lina Khatip de Çin ziyaretinin, Esad’ın memleketler arası meşruiyet arayışında değerli bir etap olduğunu, ayrıyeten iç savaş sonrası ülkenin tekrar imarında Çin dayanağını ardına almak açısından da ehemmiyet taşıdığını belirtti.
Londra merkezli niyet kuruluşu Chatham House’dan Haid Haid’e nazaran de Esad’ın ziyaretinin odak noktasını, Suriye iktisadının toparlanması için Çin’in yapacağı yardımlar oluşturacak. Çin’in 2017’de Suriye’ye 2 milyar dolarlık yatırım taahhüdünde bulunduğunu hatırlatan Haid, bu taahhütlerin şimdi hayata geçmediğini, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü kapsamında da şimdiye kadar Çin’den değerli yatırımlar gelmediğini belirtti. Suriye, Çin öncülüğünde tarihî İpek Yolu’nu tekrar canlandırmak üzere hayata geçirilen Nesil ve Yol Teşebbüsü’ne 2022 yılı Ocak ayında dahil olmuştu.
Ziyaret, Çin’in Ortadoğu’daki nüfuzunu bariz bir halde artırdığı bir periyoda de denk geldi. Esad’a karşı silahlı muhalefeti destekleyen Suudi Arabistan ile Esad’ın bölgedeki baş destekçisi İran ortasında bu yıl Çin’in arabuluculuğunda ilgileri olağanlaştırmak için mutabakata varılmıştı. Akabinde Arap dünyasında Suriye’ye yönelik on yıllık izolasyon sona erdi, Mayıs ayında Suudi Arabistan’da düzenlenen tepede Suriye tekrar Arap Birliği’ne geri döndü.
AFP,rtr / BK,ET