Global ısınma: Çok sıcaklarla nasıl çaba edilebilir?
Yapılan yeni bir araştırma, mevcut iklim değişikliği siyasetinin sürdürülmesi halinde yaklaşık 2 milyar kişinin tehlike oluşturacak kadar sıcak hava şartlarında yaşamak zorunda kalacağını ortaya koydu. Sonuçları Nature Sustainability mecmuasında yayımlanan araştırmada, öngörülen bu sayının dünya nüfusunun yüzde 23’ünü oluşturacağı belirtildi.
Araştırmaya nazaran, mevcut siyasetlerle mümkün bir senaryo olarak görülen, global ısınmanın süratle sürmesi halinde yaklaşık 3,3 milyar kişi bu yüzyılın sonuna kadar çok sıcaklarla karşı karşıya kalacak.
İngiltere’deki Exeter ve Çin’deki Nanjing Üniversitesi’den bilim insanlarının öncülüğünde yürütülen araştırma, halihazırda 60 milyon kişinin 29 santigrat derece (84,2 derece Fahrenhayt) ve daha yüksek hava sıcaklığına direkt maruz kaldığını gösteriyor.
Yüksek sıcaklık insan sıhhatini tesirler?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran, çok sıcak hava hipertermi ve güneş çarpması dahil birtakım hastalıklara ve hatta vefata yol açabiliyor. Çok sıcaklar birebir vakitte kronik rahatsızlıkları kötüleştirirken, dolaylı olarak bulaşıcı hastalıkları, hava kirliliğini ve kritik altyapıyı da etkiliyor.
Özellikle yaşlılar, bebekler, çocuklar, gebe bayanlar ve dış yerlerde vücut gücüyle çalışan beşerler, sportmenler ve fakirler çok sıcaklara karşı savunmasız kalıyor.
Araştırma, Paris İklim Mutabakatı’nda öngörüldüğü üzere, global ısınma sanayi ihtilali öncesine oranla 1,5 derece ile sınırlandırılsa bile bu yüzyılın sonuna kadar 400 milyon kişinin tehlikeli derecede yüksek hava sıcaklığına maruz kalacağını gösterdi.
Hindistan, Sudan ve Nijer’de yaşayan insanların tümünün 1,5 derecelik bir ısınmadan büyük ölçüde etkileneceği belirtilirken, Filipin, Pakistan ve Nijerya üzere ülkelerde 2,7 derecelik artışın çok daha ağır tesirlere yol açacağı öngörülüyor.
İklim değişikliğinin insani boyutu
Araştırmayı yürütenler çalışmalarının, iklim değişikliğinin tesirlerini insani açıdan pahalandırmak yerine ekonomik açıdan modelleme eğilimini kırdığını belirtiyor.
İklim aktivisti ve araştırma raporunu kaleme alanlardan Ashish Ghadali, DW’ye yaptığı açıklamada, bu modelin temel olarak, insan hayatı yerine ekonomik bedellere odaklandığını belirterek, “Bu yüzden New York eyaletindeki ömür Bangladeş’e kıyasla daha kıymetli görülüyor” dedi.
Bunun yanı sıra Ghadali, başka modellerin ise mevcut nüfusa gelecekteki nüfustan daha fazla paha biçtiğini ve global ısınmadaki eşitsizliğin “hem global seviyede hem de kuşaklar arasında” olduğuna dikkat çekti ve ekledi:
“Bu bakış açısı benim hayatıma, çocuğumunkinden ve hasebiyle torunum hayatından daha fazla bedel veriyor.”
Tehlike arz eden sıcaklık seviyesinin tesirlerini tek tek ülkeler bazında inceleyen bilim insanları, ABD’de ortalama 1,2 kişinin yarattığı emisyonun gelecekte insanların çok sıcak hava şartlarında yaşamasına yol açacağı sonucuna ulaştı. Emisyon üretiminin fazla olmasına karşın, ABD halkının tehlike oluşturan hava sıcaklığı ile daha az karşı karşıya kalacağı sonucuna da varıldı.
İnsanlar çok sıcaklardan nasıl korunabilir?
Önceki araştırmalar, bilhassa kentlerin “ısı adası etkisi” nedeniyle sıcaklık artışına karşı kısmen daha savunmasız olduğunu gösteriyor. Binalar, yollar ve altyapılar güneş ısısını, ormanlar ve su kaynakları üzere doğal ortamlara kıyasla daha fazla emiyor ve bu nedenle de birtakım durumlarda kırsal alanlara kıyasla kentlerdeki hava sıcaklığı 15 derece kadar daha yüksek olabiliyor.
Dünyanın dört bir yanındaki kentlerde, çok hava sıcaklıklarıyla çaba etmek için yeni bir meslek olan sıcaklık vazifelileri atanıyor. Bu sıcaklık vazifelilerden biri de Şili’nin başşehri Santiago’da Mart 2022’de misyona başlayan Christina Huidobro.
DW’ye konuşan Huidobro, “Dünyadaki pek çok kent çok sıcaklarla karşı karşıya, fakat tahliller ve buna yaklaşım halimiz çok lakin çok bölgesel kalıyor” diyor.
Huidobro, yeniden de tüm kentlerin genel olarak hazırlık, farkındalık ve ahenk olmak üzere üç taraflı bir strateji ile hareket ettiğini söyledi.
Hazırlık, sıcaklık dalgalarını öbür doğal afetlerde olduğu üzere kategorize etmeyi yahut muhakkak bir müdahalenin başlatılması için bir gereken alt hududun belirlenmesini kapsıyor.
Huidobro çok sıcaklar ile ilgili farkındalığın arttırılmasının vazifelerinin bir kesimi olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Aşırı sıcaklarda dikkat edilmesi gerekenler aslında epeyce kolay: su içmek, gölge bir yer bulmak ve dinlenmek. Hiç kimsenin çok sıcaklardan ötürü ölmesi gerekmiyor.”
Üçüncü strateji ise kentlerde daha fazla yeşil alan oluşturarak kentin yüksek sıcaklık gerçeğine ahengini sağlamak.
Santiago’da kent genelinde 30 bin ağacın dikilmesi ve ağaçları kentin altyapısının bir modülü olarak pahalandıran stratejiler geliştirmek üzere kentsel ağaçlandırma projesi başlatıldı.
“Ağaç, ağaç, ağaç, her yerde ağaç. Bu formda kentte daha fazla yeşil alan yaratılabilir” diyen Huidobro lakin ağaç dikiminin insanların düşündüğü kadar kolay olmadığına dikkat çekiyor:
“Ağaçları, kentin ana yolları üzere, yoğunluğun fazla olduğu, çok fazla betonun bulunduğu caddelere dikiyoruz. Bir çukur kazmanız ve önemli manada inşaat personelliği yapmanız gerekiyor.”
Ağaçların büyüme mühleti göz önünde bulundurulduğunda, global ısınma ile gayrette bu süratli bir tahlil sağlamıyor. Huidobro “Esas fikir, gelecek 20 ile 30 yıl içinde insanlara gölge yapacak ağaçların dikilmesi” diyor.
ABD kentleri çok sıcaklarla uğraş ediyor
Yapılan araştırmalara nazaran her yıl 12 bin kişinin vaktinden evvel hayatını kaybettiği ABD’de bugüne kadar Phoenix, Miami ve Los Angeles kentlerinde sıcaklık vazifelileri atandı.
Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles, sıcak hava dalgaları dahil olmak üzere doğal afetlere en açık olan kentler ortasında yer alıyor. Kentte, yüksek risk altındaki yerleşimlerde yenilebilir güç ile çalışan, yüksek sıcaklıklarda gölge ve serinleme sağlayan “dayanıklılık merkezlerinin” inşası için yeni bir kampanya başlatıldı. İnsanların sıcağa dayanmasını sağlayacak kütüphane üzere serin yerlerden bir ağın mevcut olduğu kentte, sıcak hava dalgalarına karşı bir erken ihtar sistemi üzerinde de çalışmalar yürütülüyor.
Sonoran Çölü’nün ortasında yer alan Phoenix kenti ise güneşi yansıtan özel bir yalıtım hususuyla kaldırımları soğutmak üzere bir dizi uygulama üzerinde çalışıyor. Bu yalıtım unsuru ile yolları birkaç derece daha serin hale getirmeyi ve akşam saatlerinde de bunu muhafazayı hedefliyorlar.
Florida eyaletindeki Miami ise yaygın ağaç dikimi kampanyaları planlıyor. Bunun yanı sıra toplumsal konutlarda klima üniteleri için milyonlarca dolar harcanan kentte, düşük gelirli hanelerin güç faturalarını ödemelerine de katkı sağlanıyor.
Santiago kenti sıcaklık vazifelisi Huidobro ise klimanın iklim üzerindeki olumsuz tesirleri nedeniyle, bunun son deva olması gerektiğine dikkat çekiyor.
Santiago, bilhassa okulların ve sıhhat tesislerinin etraflarına çok sıcaktan korunmak için 33 ağaçlık alan oluşturmayı planlıyor. Bunlar, ABD ve Avrupa’da geliştirilmekte olan klimalı serinlik merkezleri için de bir alternatif olarak görülüyor.
Huidobro bununla ilgili olarak, “Sıcak hava dalgası sırasında beşerler bu tabiat temelli serinlik merkezlerinin gölgesinden yararlanabilir, dinlenebilir ve su içebilir” diyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?