Hamas’ın tünelleri hakkında neler biliniyor?
ABD ve Avrupa Birliği (AB) tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılan Hamas, Kuzey Kore’nin yeraltı tesisleri sayılmazsa, muhtemelen dünyadaki en büyük tünel ağına sahip. Hamas örgütünün yeraltında adeta bir kent üzere inşa ettiği tünel ağı, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ne kara harekatı başlatması halinde karşılaşacağı en büyük zorluklardan biri olacak üzere görünüyor.
ABD Askeri Akademisi West Point’deki Çağdaş Savaş Enstitüsü Kent Savaşı Çalışmaları Lideri John Spencer, geçen hafta yayımlanan bir makalesinde, “Yüzlerce kilometrelik tünellerin yerin altından kesişerek geçtiği Gazze’deki zorluğun boyutunun eşi gibisi yok. Bu geniş yeraltı kompleksi, İsrail kara kuvvetlerini bekleyen önemli bir sorun” tespitini yapıyor.
Tahminen bin 300 tünelden oluşan ağın, toplamda yaklaşık 500 kilometre uzunluğunda olduğu ve birtakım tünellerin 70 metre derinliğe kadar indiği düşünülüyor. Kimi raporlara nazaran, tünellerin birçok sadece iki metre yüksekliğinde ve iki metre genişliğinde.
Uzmanlar, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik terör taarruzlarında kaçırdığı 200 kadar rehinenin muhtemelen bu tünellerde tutulduğunu düşünüyor. Tünellerde silah, yiyecek, su, jeneratör, yakıt ve öbür ekipman stoklarının bulunduğu iddia ediliyor. Tünelleri inceleyen araştırmacılara nazaran Hamas önderleri de büyük olasılıkla yeraltında, bu tünellerde saklanıyor.
Tünellerin halihazırda zati karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, bu yapının sıkıntı olan savaş senaryosunu daha da karmaşıklaştıracağını söylüyor. Spencer, makalesinde bu tünellerin İsrail’in silah, taktik, teknoloji ve tertip alanlarındaki avantajlarını etkisiz hale getirebileceğine işaret ederken DW’ye konuşan Londra’daki Kings College’den harp psikolojisi uzmanı Mike Martin de tünellerin “İsrail ordusunun üç boyutlu savaş olarak tanımlanabilecek kentsel arazi sorunları” yarattığını belirtiyor. Martin, “Kentsel arazi bir ordunun karşılaşabileceği en güç arazi şekli” diye de ekliyor.
Hamas’ın tünellerini bulmak
Başlangıçta bu tüneller, İsrail’in uyguladığı abluka nedeniyle Gazze ile Mısır, sonra da Gazze ile İsrail ortasında mal kaçakçılığı için kullanılıyordu. Vakitle İsrail’in insansız hava araçları ve başka elektronik casus ekipmanlarıyla Gazze’de artan kontrolü nedeniyle Hamas, tünel ağını genişletmek için para ve insan gücüne yatırım yapmaya başladı. Ve tüneller Hamas’ın askeri maksatlarına hizmet etmeye başlandı.
İsrail ordusunun Hamas tünellerinin gerçek boyutunu birinci olarak 2014’te Gazze’de düzenlediği askeri operasyonda keşfettiği varsayım ediliyor. Sonrasında İsrail hükümeti, tüneli kullananların İsrail tarafına girişini engellemek için yerin altına gerçek inen bariyerler kurdu.
Her türlü binanın altında olabilecek tünellerin yerini tespit etmek ise kolay değil. Tünelleri tespit için termal modeller, manyetik izler ve akustiği ölçen radar tekniklerinin de ortalarında bulunduğu çeşitli sistemler kullanılıyor.
ABD merkezli Rand Corporation niyet kuruluşu 2017’de yaptığı bir araştırmada yeraltı geçitlerinin birden fazla vakit detektiflik yollarıyla tespit edildiğine işaret etmişti. Örneğin, askerlerin keşif çalışmaları sonucunda ya da bir Hamas üyesinin telefon sinyalinin yeraltına indiğinde apansız kaybolmasının tespit edilmesiyle. Bu prosedürün de hâlâ kullanıldığı kestirim ediliyor.
Peki bu tüneller bombalanabilir mi?
İsrail’in yerin derinliklerine nüfuz edebilen “sığınak avcısı” olarak bilinen bombaları bulunuyor. Rand’ın araştırmacılarına nazaran İsrail, tünellere yönelik hassas güdümlü bombalar da kullanıyor. Lakin Gazze, 40 kilometre uzunluğunda ve 6 ila 14 kilometre genişliğinde olan ve 2007’den bu yana İsrail’in ablukası altındaki 2,2 milyonluk nüfusuyla dünyanın en ağır nüfuslu bölgelerinden biri. Münasebetiyle İsrail ordusunun tünellerin yerini bilse bile, bu alanları bombalaması büyük bir risk yaratıyor.
Tünellerde savaşmak
Yeraltı tünelleri karanlık ve soğuk. Silah sesleri üzere sesler daha artarak duyuluyor ve silah kullanımı yeraltındaki tozu havaya kaldırıyor. Tünellerde basitçe bubi tuzağı kurulabilir.
İsrail ordusu ise 2014’ten beri tünellerde savaşmak için özel üniteler görevlendiriyor. Bu üniteler ekseriyetle İsrail içindeki simüle edilmiş fizikî yahut sanal gerçeklik ortamlarında eğitim görüyor. Özel üniteler ortasında tünellerde ne olduğunu anlamak üzere özel sensörler kullanmaları için eğitilmiş askerlerin yanı sıra yeraltında savaşan başka askerler de yer alıyor.
Uluslararası Yeraltı Savaşı Çalışma Kümesi’nin kurucularından John Spencer, tünel savaşı konusunda İsrail ordusu kadar hazırlık çalışması yapan diğer bir askeri güç görmediğini belirtiyor. Milletlerarası Yeraltı Savaşı Çalışma Kümesi’nin bir başka kurucusu Richemond-Barak da telaşlarını lisana getiriyor. İngiliz Financial Times gazetesi için yazdığı makalede Richemond-Barak, “İsrail’in bu yeraltı altyapısını bozmak için uzun müddetli ve kapsamlı bir hava ve kara operasyonuna girişebileceğine” dikkat çekti.
Kings College uzmanı Mike Martin de tünellerin büyük bir zorluk yaratacağını düşünüyor.
“Tünelleri tespit etmek için kullanabileceğiniz radar ve sismik zekaya sahip her türlü akıllı araç bulunuyor” diyen Martin, Hamas’ın bin 200’den fazla kişiyi öldürdüğü 7 Ekim saldırısına atıfta bulunarak “Fakat yalnızca bir bahiste ihtarda bulunmak istiyorum. İsrail’in istihbarat toplama aygıtında açıkça bir boşluk var. Bu büyüklükteki bir saldırıyı büsbütün gözden kaçırdılar” yorumunda bulunuyor. Martin, “Ve bu bize sahiden de İsrail’in birtakım kör noktaları olduğunu gösteriyor. Bence, İsrail insan istihbaratında bu türlü bir boşluğa sahipse, Hamas’ın ne yapmayı planladığını, Gazze’yi nasıl savunmayı planladığını ya da ilerideki planlarının ne olduğunu hakikaten bilemeyecek. Hasebiyle bence İsrail’in neyi bilip bilmediği konusunda kimi büyük soru işaretleri var” diye ekliyor.
Editörün notu: Bu haberin yepyenisi İngilizce’dir. Daha sonra Türkçe’ye çeviri edilmiştir.