HDP’nin YSP’ye zamanı Kürt siyasetini nasıl tesirler?

14 Mayıs seçimlerinin üzerinden üç aydan fazla vakit geçti. Seçim sonuçlarının muhalefet partilerinde yarattığı tesirler devam ederken, beklediği sonuçları alamayan ve kapatılma riski ile karşı karşıya olan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Pazar günü yaptığı harika kongre ile siyasi çabayı Yeşil Sol Parti’ye (YSP) devretti.

Kapatma davası nedeniyle seçimlere YSP listelerinden giren HDP’nin seçimin akabinde yapmaya karar verdiği 4. Fevkalâde Kongresi’nde eş liderler Pervin Buldan ve Mithat Sancar vazifesi bıraktı. Ankara’da düzenlenen kongrede oy birliğiyle Sultan Özcan ve Cahit Kırkazak HDP eş genel başkanlıklarına seçildi.

2012 yılında kurulan HDP hukuksal kişiliğini şu an için koruyacak.

Siyasetin gündeminin artık 31 Mart 2024’te yapılacak lokal seçimlere odaklandığı bir periyotta YSP’nin yola nasıl devam edeceği, azalan oylara nasıl tahlil bulunacağı, parti siyasetlerinin nasıl şekilleneceği ve mahallî seçimlerdeki tavrın ne olacağı gerek parti içinde gerek siyaset kulislerinde konuşulan başlıklar.

HDP’nin kongresinin akabinde YSP’nin de Eylül ayı sonlarında kongresini yapması, yeni isim ve yeni tüzükle yola devam etmesi bekleniyor.

Kongrede eş başkanlığı devreden Mithat Sancar, “Yenilenmeye, yine daha güçlü bir uğraş çizgisi oluşturmaya mecburuz. Zira bu ülkeye demokrasiyi, adil barışı, özgürlüğü, eşitliği getirecek diğer bir güç, adres, dinamik ve birikim yoktur. Eksiklerimiz, yanlışlarımız, yetersizliklerimiz oldu. Bunları göz gerisi edecek değiliz ancak bütün bunları bir ortada kıymetlendirerek lakin yanlışsız yolu ve gayret sınırı oluşturabileceğimizi biliyoruz” diye konuştu.

Seçimler sonrasında aday olmayacağını açıklayan Mithat Sancar, eş başkanlık vazifesini bıraktıFotoğraf: ANKA

2018 parlamento seçimlerinde oy oranı yüzde 11,5 olan HDP, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 67 sandalye kazanmıştı. Son seçimlerde oyların yüzde 8,8’ini alan Yeşil Sol Parti’nin Meclis’te 55, HDP’nin ise 2 sandalyesi bulunuyor.

Öz tenkit yapıldı mı?

Peki seçimlerin akabinde öteki muhalefet partilerinin yanı sıra HDP öz tenkit sürecini güzel halde işleterek, oylarının düşüşüyle ilgili nerede kusur yapıldığını okuyabildi mi?

Kürt Araştırmaları Merkezi Yöneticisi Reha Ruhavioğlu bu muhasebe sürecinin çok da âlâ yapılamadığını düşünüyor ve şöyle konuşuyor:

“Halk toplantıları yapılıyor fakat bunu ‘HDP süper bir öz tenkit süreci yürütüyor’ formunda okumak bana sağlıklı gelmiyor. Sonuç olarak HDP son seçimde yüzde 8,8 aldığı kitle ile yani kemik kitlesiyle görüşüyor. Lakin HDP’den uzaklaşanların niçin uzaklaştığına dair şimdi HDP’nin bu insanlara gidip sorduğuna dair işaret görmüyorum. Varsa da dışarıya sızmamıştır.”

Pervin Buldan da kongre konuşmasında yürüttükleri çabanın bitmeyeceğini belirterek, “Mücadelemiz her yerdedir; meydanlardadır, sokaklardadır, tarlalardadır, cezaevlerindedir, mahkeme salonlarındadır. Bizleri bitirmeye çalışanlara, bizleri yok etmeye çalışanlara dimdik ayakta olduğumuzu göstermenin bir anıdır” dedi.

Pervin Buldan da kongrede eş başkanlık vazifesini bıraktıFotoğraf: ANKA

Akademisyen Vahap Coşkun da öz tenkit sürecinin çok güzel işletilemediğini düşünüyor. Coşkun, son seçimlerde HDP’nin yalnızca belirli yerlerde değil genel olarak bir oy kaybına uğramasının üzerinde durması gereken bahislerden bir tanesi olduğunu söyleyerek, “Türkiye’nin bütün bölgelerinde, bütün seçim etraflarında oy kaybeden bir HDP’yle karşı karşıyayız. Yani en güçlü olduğu, oylarını patlatacağı düşünülen yerlerde bile HDP’nin önemli manada oy kaybı var” saptamasında bulunuyor.

Coşkun, oyların en yüksek olduğu 2015’ten bu yana yapılan bütün seçimlerden sonra bu öz tenkit muhtaçlığının lisana getirildiğini ancak HDP’nin serinkanlı bir biçimde uygun bir öz tenkit işletmediğini ve bu eksikliğin de 2023 sonuçlarını yarattığını belirterek, seçim sonuçlarının altında yatan farklı pek çok etmen bulunduğuna da dikkat çekiyor.

Yerel seçimlerde tavır ne olacak?

HDP, 31 Mart 2019’daki mahallî seçimde İstanbul ve Ankara başta olmak üzere birçok büyükşehirde aday çıkarmayarak CHP’nin adaylarını destekleme kararı almış ve bunun da yardımıyla İstanbul ve Ankara başta olmak üzere birçok büyükşehir belediyesi el değiştirmişti.

Ancak son seçimlerin akabinde artık yeni bir periyoda girildiğini söyleyen YSP yaklaşan lokal seçimde, 2019’da HDP’nin kazanmasına karşın kayyumlara devredilen belediyeleri tekrar almak ve bunun için de kendi adaylarını çıkarmak istiyor.

Coşkun’a nazaran YSP’nin önündeki en değerli başlık “Muhalefet ile münasebet hangi minvalde gerçekleşecek ve hükümet ile uzaklık nasıl belirlenecek?” soruları etrafında şekillenecek.

2015’ten bu yana HDP’nin temel siyasetinin “AK Parti’ye mutlak bir terslik ve muhalefet ile angajman içerisine girmek” olduğunu hatırlatan Coşkun, “Ama son seçimlerden sonra bunun HDP tabanında da parti seçkinleri tarafından da sorgulandığını görüyoruz. Yani ‘biz muhalefete çok ağır takviye verdik. Fakat bu rastgele bir formda büyümemizi sağlamadı’ şeklinde” yorum yapıyor.

Bu ortada Ankara kulislerinde AKP’nin CHP ile lokal seçimde ittifak yapmaması durumunda YSP’nin seçilecek belediye liderlerine kayyum atanmayacağı kelamı verdiği argümanları da konuşuluyor. Fakat bu bahiste taraflardan resmi bir açıklama yapılmış değil.

Ruhavioğlu bu türlü bir senaryonun teknik olarak iki tarafa da kazandırabileceğini, hem AKP’nin kaybettiği büyük belediyeleri alacağını hem de Kürt siyasetinin kazandığı belediyeleri muhafazaya alarak halkla bağlantısını tekrar kurmaya başlayabileceğini belirterek, “Ama bu ne kadar mümkün olur, bunu kestirmek şu an için zor” diyor.

YSP’nin iktidar ile rastgele bir uzlaşıya varmadan da kendi adaylarını çıkarma kararını uygulayabileceğini belirten Ruhavioğlu, ortada bir uzlaşı olmasa bile mahallî seçim sonrası kayyum atanmasının olmayabileceğini, zira son periyotta eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun misyonundan alınması ve yargı alanında atılan birtakım adımlarla birlikte sürecin eskisine nazaran daha farklı ilerlemesinin mümkün olduğunu belirtiyor.

Yeşil Sol Parti Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, katıldığı bir programda 2024’te düzenlenecek mahallî seçimlerde Ankara ve İstanbul’da aday çıkarabileceklerini söyleyerek, “Bu en doğal hakkımız. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday çıkarmadığımız için muazzam bir tenkit var” demişti.

Coşkun, kendi adaylarını çıkarmanın YSP’nin önümüzdeki devirde temel siyaseti haline gelmesi durumunda bundan muhalefet kanadının bilhassa de CHP’nin önemli manada olumsuz etkileneceğini belirterek, bu durumun AKP açısından da bir avantaj yaratacağını belirtiyor.

CHP’li Gürsel Tekin ise HDP ve DÜZGÜN Parti ile yerelde ittifak tartışmalarıyla ilgili olarak “Siyasette matematik değerli fakat hiç tutmamıştır. Tutmuş olsaydı bizim ittifakla yüzde 60 oy almamız gerekiyordu. UYGUN Parti ile HDP olmadan da İstanbul ve Ankara’yı kazanabiliriz” tabirlerini kullanmıştı.

Demirtaş ile süreç ve “silahın gölgesi”

Bu ortada YSP’nin hala Edirne Cezaevinde bulunan ve son seçimlerin akabinde faal siyaseti bıraktığını açıklayan Selahattin Demirtaş ile süreci nasıl sürdüreceği de net değil.

Demirtaş, Artı Gerçek internet sitesine verdiği röportaj ile HDP idaresine tenkitler getirmiş, değişim daveti yapmış ve seçimlerde cumhurbaşkanı adayı olma teklifinin partisi tarafından reddedildiğini açıklamıştı.

Ruhavioğlu, Kürt hareketinin Demirtaş’la barışması gerektiğini söyleyerek, bunun yanı sıra meşru ve sivil olmayan ögelerin tesirinin kırılması gerektiğini “Türkiye’deki temel büyük sorun silahın Kürt siyasetinin üzerindeki gölgesi” kelamlarıyla açıklıyor.

Ruhavioğlu, şöyle konuşuyor:

“Bu gölge çekilmedikçe HDP’nin dönüşümünün çok sonuç vermesi de mümkün değil. Bir silahlı örgütün daima Türkiye siyasetine müdahale etmesi ve HDP üzerinde gölgesi olduğunu topluma hissettirmesi, toplumun HDP’yi kriminalize etmesi manasına geliyor. Toplum bu türlü bir siyasi partiden de uzak duruyor. Birebir tehlike YSP için de geçerli.”

Seçim sürecinde PKK’lı üst seviye yöneticilerin muhalefete takviye için yaptığı açıklamalar ve bunların iktidar tarafından kullanılması hezimetteki tesirli olan ögelerden biri olarak gösterilmişti.

Coşkun da “PKK’nin siyaset üstündeki gölgesinin” devam etmesi durumunda ister HDP ister YSP olsun hangi siyasetleri üretirse üretsin Türkiye’deki seçmenlerin büyük kısmını ikna edemeyeceğini söyleyerek, şöyle konuşuyor:

“Seçmen ister toplumsal demokrat ister liberal, ister muhafazakar, ister solcu olsun bu gölge devam ettiği sürece HDP direkt zıtlığı üzerine çeken bir siyasal parti oluyor. Burada siyasetin çok net bir formda belirleyici olduğuna dair bir çıkış yapması, bir yeni siyasal çizgi inşa etmesi lazım.”

DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?