İklim değişikliği bulaşıcı hastalıkları körüklüyor
Bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkıp yayılmasının en değerli nedenlerinden biri de insan kaynaklı iklim değişikliği. Bu sonuç, geçen yıl “Nature” isimli bilim mecmuasında yayınlanan Hawaii Üniversitesi’nin bir çalışmasında tespit edildi.
Hawaii Üniversitesi Toplumsal Bilimler Fakültesi Profesörü ve araştırmanın baş müellifi Camillo Mora, araştırmanın sonucunu “Sera gazı emisyonlarının sıhhat için bu kadar büyük bir tehdit olduğunu görmek sahiden ürkütücü” biçiminde özetledi.
Araştırmacılar 800’ün üzerinde bilimsel araştırmayı inceleyerek bulaşıcı hastalıkların yüzde 58’inin iklim değişikliği nedeniyle daha da vahim hale geldiğini tespit etti. Üç binden fazla ferdî hadisede bu tarafta bir temas kanıtlandı. Araştırmaya nazaran, incelenen 375 hastalıktan 160’ı sıcaklık, 121’i sel, 71’i fırtına, 81’i kuraklık ve 43’ü de ısınan denizler nedeniyle daha olumsuz bir seyir izledi.
Kuraklık ve fırtınalar nedeniyle su kirliliği
İklim değişikliği ve hastalıklar ortasındaki temaslar epey farklı etkenler içeriyor. Örneğin kuraklıkların tetiklediği su ve besin kıtlığı, yırtıcı hayvanların yerleşim alanlarına yaklaşmasına neden olabiliyor. Bu durum, insanların, hayvanlar yahut parazitler tarafından bulaştırılan bir hastalığa yakalanma riskini artırıyor.
Kuraklık tıpkı vakitte insanların kirli su içmek zorunda kalabileceği manasına da geliyor. Bu durum ishalli hastalıklara yahut koleraya yol açabiliyor.
Fırtınalar, şiddetli yağmurlar ve seller yollara, elektrik çizgilerine yahut kanalizasyon sistemlerine ziyan vermenin yanı sıra pak içme suyu tedarikini de aksatabiliyor. Bu cins durumların hepatit A ve E, rotavirüs ve tifo salgınlarına neden olduğu biliniyor.
Bir diğer nokta da bağışıklık sisteminin, örneğin kuraklık yahut sıcak hava dalgalarının yol açtığı yetersiz beslenme nedeniyle zayıflaması ve hastalıklara karşı daha hassas hale gelmesi. Tıpkı halde yeniden çok hava şartlarının neden olduğu gerilim de hayvanların yanı sıra insanların bağışıklık sistemini zayıflatabiliyor.
Bilim insanları, toplamda iklim değişikliğinin hastalıkların ortaya çıkmasını teşvik edebileceği 1000’den fazla farklı yol tespit etti.
Egzotik hastalık taşıyıcıları Avrupa’da
Yüksek sıcaklıklar yalnızca patojenlerin yayılmasını yahut enfeksiyon riskini artırmakla kalmıyor, tıpkı vakitte “vektörler” olarak isimlendirilen taşıyıcıların yayılmasını da kolaylaştırıyor. Bunlar, örneğin sıcak bölgelerde kolay üreyen sivrisinekler yahut keneler olabiliyor. Global ısınma nedeniyle artık daha evvel görülmedikleri bölgelerde de yaşayabiliyorlar.
Çalışmada, iklim değişikliği nedeniyle artış gösteren 100’den fazla vektör kaynaklı hastalık tespit edildi.
Hamburg’daki Bernhard Nocht Tropikal Tıp Enstitüsü’nden (BNITM) Dr. Renke Lühken DW’ye yaptığı açıklamada, “Almanya’da ve Avrupa’da iklim değişikliğiyle irtibatlı hastalık hadiselerinin patojenler üzerindeki tesirini daha şimdiden gözlemliyoruz” diyor.
Lühken, uzmanların bilhassa Asya kaplan sivrisineğinin yayılmasından kaygı duyduklarını söylüyor ve ekliyor: “Bu virüs şu anda Avrupa’nın büyük bir kısmında görülüyor ve bilhassa Akdeniz bölgesindeki chikungunya virüsü ve dang humması salgınlarını tetikliyor.”
Zika virüsü ve dang humması yüksek ateş, deri döküntüsü, şiddetli baş ağrısı, kemik ve uzuv ağrılarına neden oluyor. ABD’deki Georgia Üniversitesi’nden araştırmacılar 2020 yılında yaptıkları bir bilimsel çalışmada, 2050 yılına kadar 1,3 milyardan fazla insanın, zika virüsünün yayılabileceği bölgelerde yaşayacağı ikazında bulunmuştu. Ayrıyeten 700 milyondan fazla kişi, çeşitli bulaşıcı hastalıkların daha kolay yayılmasını mümkün kılan çok sıcak bölgelerde yaşayacak.
BNITM’den Dr. Lühken, “Bu kaygı verici bir durum. Çünkü kelam konusu patojenlerden yalnızca birkaçı için onaylanmış aşılar mevcut” diyor.
Sera gazı emisyonları azaltılmalı
Tüm bulaşıcı hastalıkların yüzde 17’si vektörler tarafından bulaştırılıyor. Her yıl yaklaşık 700 milyon insan sivrisinek kaynaklı bir hastalığa yakalanıyor ve bir milyondan fazlası hayatını kaybediyor.
Nature mecmuasında yayınlanan bilimsel çalışmanın araştırmacılarına nazaran, iklim değişikliği nedeniyle artan hastalık yayılımını önlemek ya da buna ahenk sağlamak sıkıntı, hatta neredeyse imkânsız. Çünkü patojenler ve bulaşma yolları epeyce fazla. Bu nedenle sera gazı emisyonlarını azaltmak için daha “agresif eylemler” gerekiyor.