İş dünyasının gözü Gümrük Birliği’nde
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Kasım Cuma günü Almanya’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirecek. Ziyaret kapsamında Erdoğan’ın Almanya Cumhurbaşkanı Walter Steinmeier ve Başbakan Olaf Scholz ile bir ortaya gelmesi planlanıyor. Başkanların İsrail-Hamas savaşı ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye ortasındaki göç siyasetleri başta olmak üzere pek çok kritik mevzuyu ele alması bekleniyor.
Türkiye iş dünyası ise kritik bir devirde Türkiye ve Almanya ortasında gerçekleştirilecek bu en üst seviye temaslarda, Gümrük Birliği konusunun da ele alınmasını talep ediyor. DW Türkçe’ye konuşan iş dünyası temsilcileri, Avrupa Birliği’nden 1 Ocak 1996 tarihinde üye olduğu Gümrük Birliği mutabakatının güncellenmesini ve AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı Özgür Ticaret Antlaşmaları’na (STA) Türkiye’nin de taraf kabul edilmesini istiyor. Bu hususta AB’nin en büyük iktisadı olan Almanya’nın halinin belirleyici olacağı belirtiliyor.
20 yılda 11,5 milyar dolar yatırım
Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası (AHK) datalarına nazaran, Alman şirketler AKP’nin hükümete geldiği 2002 yılından bu yana Türkiye’ye yaklaşık 11,5 milyar dolar yatırım yaptı. Türkiye’deki Alman sermayeli şirket sayısı ise 8 bini aşmış durumda. Alman şirketleri Türkiye’de endüstriyel üretim başta olmak üzere perakende, toptan satış ve lojistik ve dağıtıma varana kadar farklı alanlarda faaliyet gösteriyor.
Ticarette Türkiye lehine yükseliş var
İki ülke ortasındaki dış ticaret bağlarına bakıldığında, son yıllarda siyasi ve diplomatik tansiyonlara karşın, karşılıklı ticaretin artan bir ivmeyle devam ettiği görülüyor. 2022 yılı sonu itibariyle iki ülke ortasındaki dış ticaret toplam 45 milyar doları aştı. Bu devirde Türkiye’nin Almanya’ya ihracatı 21 milyar dolar, Almanya’dan ithalatı ise 24 milyar dolar olarak geçekleşti.
Son 10 yılda Türkiye’nin Almanya ile ticaretteki açığı, 11 milyar dolardan 3 milyar dolar düzeyine kadar geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, 2023 Ocak-Eylül devrinde ise Almanya 15,9 milyar dolar ile Türkiye’nin ihracatında birinci sırada yer aldı. İthalatta ise tıpkı periyotta 24,2 milyar dolar ile Rusya ve Çin’in akabinde üçüncü sırada yer aldı.
“100 milyar dolar ticarete ulaşabiliriz”
DW Türkçe’ye konuşan İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Lideri Ayhan Zeytinoğlu, Almanya ve Türkiye’nin ekonomik ve ticari ilgiler açısından çok esaslı ve sağlam alakalara sahip olduğunu belirterek, “Türkiye’nin en büyük ticari partnerleri içerisinde Almanya öne çıkıyor. Zira Rusya ve Çin ile ticarette yüklü bir ticaret açığı veriyoruz. Lakin Almanya ile istikrarlı bir ticaretimiz var” diye konuşuyor.
Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ile Almanya ile Türkiye ortasındaki ticaretin çok kısa müddette 45 milyar dolardan 100 milyar dolar düzeyine çıkabileceğini vurgulayan Zeytinoğlu, “Belki Cumhurbaşkanımızın Almanya ziyaretinde bu bahse ait bir gelişme sağlanabilir diye umuyoruz” diyor.
Almanya ve Türkiye’nin karşılıklı olarak birbirine gereksinim duyduğu pek çok kesim olduğunu, her iki ülkede de çok önemli yatırımlara ve iştiraklere imza atıldığını hatırlatan İKV Lideri, “Türkiye Almanya’nın teknolojik ve finansal gücünü, Almanya ise Türkiye’nin jeopolitik gücünü ve tesir alanını kullanabilir. Birlikte Gümrük Birliği konusunda yeni bir sinerji yaratabiliriz. AB, pek çok üçüncü ülke ile STA imzalarken, Gümrük Birliği üyesi olan Türkiye’yi dışarıda bırakarak çok önemli bir haksızlık yapıyor. Bu kararlarda bizim de masada olmamız lazım” değerlendirmesinde bulunuyor.
Yeşil güçte de iş birliği artıyor
Türkiye’nin Almanya’ya ihracatında otomotiv ve tedarik sanayi, dokumacılık ve hazır giysi, besin eserleri, kazanlar, makineler ve mekanik ekipmanlar, demir-çelik ve alüminyum eserleri öne çıkıyor. Almanya’dan ithalatta ise kazanlar, makineler ve mekanik ekipmanlar üzere sanayi eserleri, motorlu kara taşıtları, plastik ve plastik eserler, hava taşıtları, kimyasallar, tıbbi eşya ve eserleri birinci sıralarda yer alıyor.
Son yıllarda ise klâsik ticaret alanlarının yanında, iki ülke ortasında yeşil dönüşüm odaklı iş birlikleri de öne çıkmaya başladı. Türkiye Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı ile Almanya Federal İktisat ve İklim Müdafaa Bakanlığı (BMWK) tarafından kurulan ve 2012 yılından bu yana faaliyet gösteren Alman-Türk Güç Paydaşlığı (DTEP), Türkiye’deki güç sisteminin dönüşümü sürecinde siyaset, iş dünyası, bilim ve sivil toplum ortasında fikir ve bilgi alışverişi sağlamak üzere çalışıyor. Keza Enercon yahut Nordex üzere Alman rüzgâr türbini üreticilerinin Türkiye’de büyük üretim tesisleri bulunuyor.
“Önemli pazarlarda kayıp yaşıyoruz”
DW Türkçe’ye konuşan Akdeniz Mobilya, Kâğıt ve Orman Eserleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Onursal Lideri Bülent Aymen, Türkiye’nin Gümrük Birliği’ne üye olmasının akabinde 25 yılı aşkın müddet geçtiğini ve bu müddet zarfında global ticaretin yeni baştan şekillendiğini hatırlatıyor. “Zaten birinci yapıldığında da birtakım siyasi nedenlerle eksik yapılmış olan bu muahede, artık gereksinimleri karşılamıyor” diyor.
Özellikle AB’nin yaptığı STA’ların Türkiye’yi kapsamaması nedeniyle dış pazarlarda çok önemli kayıplar yaşadıklarını söz eden Bülent Aymen, “Güney Afrika ve Cezayir üzere Türk mallarını çok rahatlıkla satabileceğimiz değerli pazarlara, AB’nin yaptığı tek taraflı mutabakatlar nedeni ile rahat giremiyoruz. Gümrük Birliği muahedesinin yeni baştan ele alınması gerekiyor” diye konuşuyor.
Öte yandan 17 Kasım’da Almanya’daki önderler buluşmasında Gümrük Birliği konusunu gölgede bırakacak bir siyasi gündem olduğuna da işaret eden Aymen, “Oysa bu mevzu Türkiye iş dünyası için çok acil ve değerli bir bahis. Umarım önderler doruğunda kesinlikle masaya gelecek hususlardan biri olur” diyor.
AB’den “Zorlu mevzular var” açıklaması gelmişti
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Temmuz ayı sonunda Avusturya’nın Salzburg kentinde düzenlenen bir panelde AB’ye Gümrük Birliği muahedesini, tarım eserleri ve hizmetleri kapsayacak halde güncelleme daveti yapmıştı.
AB’nin gümrüklerden sorumlu komiseri Paolo Gentiloni ise Şimşek’in bu talebine, “Bu bağlamda masaya yatırılacak şiddetli mevzular var. Yaz sonrası gruplarımız mevzuyu inceleyecek ve Türkiye’den gelen yeni sinyaller sonrası ilerleme kaydetmemizin mümkün olup olmadığını göreceğiz” cevabını vermişti.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat ise 10 Ekim’de Brüksel’de niyet kuruluşu Avrupa Siyaset Merkezi’nin (EPC) düzenlediği “Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmesi: Değişen çağa ahenk sağlamak” başlıklı aktiflikte yaptığı konuşmada, Gümrük Birliği’nin global iktisadın gerçeklerine ve paydaşlık ruhuna uygun bir formda güncellenmesi gerektiğini söylemişti.
Bolat, bu mevzuda AB Kurulu Kıdemli Lider Yardımcısı Valdis Dombrovskis ve AB Kurulu Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi ile yapan görüşmeler yaptığını da kelamlarına eklemişti.