Jina Mahsa Amini, Sakharov Ödülü’ne layık görüldü

Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından verilen Sakharov Fikir Özgürlüğü Ödülü’ne, İran’da geçen yıl polis nezareti altındayken hayatını kaybeden Jina Mahsa Amini layık görüldü.

AP Lideri Roberta Metsola, Perşembe günü Strazburg’da yaptığı açıklamada, Amini’nin 16 Eylül 2022’de 22 yaşındayken hayatını kaybetmesinin İran’da tarih yazan bir bayan hareketine yol açtığını söyledi.

Metsola, Amini’nin vefatının protesto edildiği şovlarda sıkça tekrarlanan “Kadın. Hayat. Özgürlük” sloganına atıfta bulunarak, bunun İran’da “eşitlik, onur ve özgürlük için ayağa kalkan herkesin sloganı” haline geldiğini belirtti.

Kürt kökenli Mahsa Amini’nin, tesettür kurallarına tam uymadığı gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hastanede ölmesi üzerine ülke genelinde rejim tersi şovlar düzenlenmişti.

Sakharov Fikir Özgürlüğü Mükafatı, 1988 yılından bu yana AB Parlamentosu tarafından insan hakları, azınlıkların korunması, memleketler arası hukuka hürmet ve niyet özgürlüğüne bilhassa değer atfeden kişi ve kurumlara veriliyor. 50 bin euro bedelindeki ödül, Sovyet fizikçi ve Nobel Barış Mükafatı sahibi Andrey Sakharov’un (1921-1989) ismini taşıyor. Ödül merasimi 13 Aralık’ta gerçekleştirilecek.

Ne olmuştu?

22 yaşındaki Jina Mahsa Amini, geçen yıl başşehir Tahran’a yaptığı bir seyahat sırasında, “başörtüsünü kurallara uygun halde takmadığı” gerekçesiyle ahlak polisi tarafından karakola, birkaç saat sonra ise polis nezaretinde hastaneye götürüldü. O esnada genç bayanın baygın, hatta ölmüş olabileceğinden şüpheleniliyor. Üç gün sonra, 16 Eylül’de yapılan resmî açıklamada ise Mahsa’nın öldüğü duyuruldu.

Jina Mahsa Amini’nin memleketi olan İran’ın batısındaki Kürt kasabası Sakkız’daki cenaze merasimi sırasında başlayan protestolar, süratle ülke geneline yayıldı. Çoğunluğu genç bayanlardan oluşan protestocular, başörtülerini çıkararak hareket yaptı. Bu mitingler, 1979’da İslam Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana en büyük ve en uzun soluklu protestolara dönüştü. Tahran hükümeti, buna büyük bir baskı ve şiddetle karşılık verdi. Kesin sayılar bilinmemekle birlikte, bağımsız insan hakları örgütlerine nazaran, İran’da güvenlik güçleri 16 Eylül 2022 ile Ocak 2023 sonu ortasındaki protestolarda 17’si çocuk olmak üzere en az 527 göstericiyi öldürdü.

AFP, epd / DÇÜ, TY