Meclis gündeminde hangi bahisler var?

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) 28’inci devir ikinci yasama yılı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşmasıyla başlayacak. Siyasi partilerin gündeminde İsveç’in NATO üyeliğinden, Anayasa’ya, emekli maaşlarından fezlekelere kadar birçok kritik başlık var.

Meclis, Mart 2024 mahallî seçimleri nedeniyle Şubat ayı ortalarında çalışmalarına orta verecek. Seçim ortasına kadar birçok düzenlemenin Meclis’te kabul edilmesi hedefleniyor.

İsveç’in NATO üyeliği gündeme ne vakit gelecek?

Meclis’in gündemindeki bilhassa Batı ülkelerince yakından takip edilen en kıymetli başlıklarından biri İsveç’in NATO üyeliğinin oylanması olacak.

Türkiye, Temmuz ayında Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta yapılan NATO tepesinde sağlanan mutabakatın akabinde İsveç’in üyeliğine itirazı kaldırmıştı. Mutabakat metninde NATO dayanağı karşılığında İsveç’in oluşturulacak Güvenlik Paktı çerçevesinde terörle gayret konusunda Türkiye’ye garanti verdiği belirtilmişti.

Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini yeni yasama periyodunda oylamaya sunması bekleniyor. Lakin AKP kurmaylarına nazaran burada süreç süratli işletilmeyecek. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) yeni F-16’ların Türkiye’ye satışını İsveç’in NATO üyeliği koşuluna bağlamasına yönelik yorumlar nedeniyle bu sürecin biraz sarkabileceği belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan dönüşü gazetecilerin soruları üzerine “İsveç’i F-16 ile bağlı hale getiriyorlar. Yani diyorlar ki bunu halledin. Kanada, Amerika birebir şeyi yapıyor. Biz de diyoruz ki, ‘sizin Kongreniz varsa bizim de parlamentomuz var.’ Biz parlamentomuzu geri plana atamayız ki” açıklaması yapmıştı.

AKP kurmaylarına nazaran “NATO üyeliğine karşı F-16” koşulu konuşulması yanlışsız bir adım değil. Lakin ABD’nin bu husustaki halini sürdürmesi durumunda NATO’ya onay sürecinin Ekim ayı içerisinde gerçekleşmeyebileceği tabir ediliyor.

Bir öteki argümana nazaran de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Lideri Joe Biden’ın Aralık ayında Washington’da görüşmesine dair hazırlıklar yürütülüyor. Bu görüşmenin gerçekleşmesinin de İsveç’in NATO üyelik sürecine tesir edecek bir husus olarak görülüyor.

AKP’nin tek başına “evet demesi de İsveç’in NATO üyeliği için kâfi değil. İsveç’in NATO üyeliğinin Meclis’te onaylanabilmesi için Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin ya da muhalefetin dayanak vermesi de gerekiyor.

Yeni Anayasa için görüşmeler başlayacak

Geçen yasama periyodunda Mayıs ayındaki seçimlerden evvel kurul kademesi tamamlanan, fakat muhalefetin dayanak vermemesi nedeniyle Genel Kurul’da görüşülemeyen başörtüsü düzenlemesine ait Anayasa teklifi de tekrar Meclis gündemine gelecek.

AKP ve MHP, başörtüsüne anayasal teminat getirilmesini öngören ve ailenin tekrar tanımlandığı Anayasa değişikliği teklifini 9 Aralık 2022’de Meclis’e sunmuştu. Teklife nazaran Anayasa’nın 24’üncü ve 41’inci unsurlarında değişiklik öngörülüyor.

Teklifi AKP, “seçim vaadi” olduğu gerekçesiyle gündeme almaktan yana. AKP kurmayları bu iki unsurluk düzenlemeye UYGUN Parti, Saadet, Gelecek ve DEVA partilerinden de takviye bulacağı görüşünde. Anayasa değişikliği teklifinin Meclis’te kabul edilebilmesi için 400 evet oyu gerekiyor. Cumhur İttifakı ile Meclis’e giren AKP, MHP, Yine Refah, HÜDA PAR, DSP’nin vekil sayısı 323. DÜZGÜN Parti, Saadet, Gelecek, DEVA partilerinin vekilleri de dahil edildiğinde bu sayı 402’ye ulaşıyor. Bu nedenle muhalefetin takviye verip vermeyeceği kritik ehemmiyette.

TBMM’de ayrıyeten yeni bir Anayasa süreci başlatılması hedefleniyor. Erdoğan’ın yeni yasama yılı açılış konuşmasında da ana çerçevenin yeni anayasa olacağı tabir ediliyor. Yeni Anayasa için “Anayasa Uzlaşma Komisyonu” kurulması tarafında AKP içerisinde bir görüş hâkim. Bu hususta 2011 yılında yapılan çalışmanın dikkate alınabileceği belirtiliyor. 2011 yılında bir buçuk yıllık çalışma sonrasında Uzlaşma Komitesi, 60 unsurda tam mutabakat sağlarken 112 hususta ise şerhli olarak anlaşmıştı. Komite kurulması öncesi AKP Meclis idaresinin başka partilere Ekim ayından itibaren ziyaretler gerçekleştirmesi planlanıyor. AKP kurmayları GÜZEL Parti, Gelecek, DEVA ve Saadet Partileri ile de görüşmeler yapılacağını belirtirken uzlaşma beklentisinin yüksek olduğunu lisana getiriyorlar.

Anayasanın yanı sıra Meclis İçtüzüğü’ne dair çalışmalar da yapılması planlanıyor. AKP’nin bu istikamette taslak için çalışmalara başladığı, çalışmaları Anayasa süreci ile eş vakitli olarak yürütmeyi planladığı kaydediliyor. Muhalefet cephesinde ise Meclis İçtüzüğü’ne müdahaleye olumlu bakılmıyor. AKP’nin “muhalefetin sesini kesme” çalışmalarının bir modülü olarak yorumlanıyor. Lakin muhalefetin gelecek tekliflerden sonra hal belirlemesi bekleniyor.

Emekli maaşına artırım ve ekonomi

Meclis’in açılmasının akabinde dikkat çeken birinci toplantı 3 Ekim’de Plan ve Bütçe Komitesi’nde gerçekleşecek. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Hafize Gaye Erkan, milletvekilleri ile birinci defa bir ortaya gelerek bir sunum yapacak. Erkan, Türkiye iktisadı, enflasyon ve para siyaseti çerçevesinde soruları da yanıtlayacak.

Meclis’in gündemine gelecek bir öbür husus ise emekli maaşlarına yapılması beklenen ek artırım. Temmuz ayında memur ve emekli maaşlarına artırım yapılırken bu artırım emeklilerin kök aylıklarına uygulanmıştı. Buna nazaran kök aylığı 6 bin lira ve altında kalanların emekli aylıkları Temmuz ayından sonra da 7 bin 500 lira olarak ödenmeye devam etti. Milyonlarca emekli bu nedenle ek artırım talep ederken Cumhurbaşkanı Erdoğan artırım için yıl sonunu işaret etmişti. Emekli maaşlarına artırım planlarının, Eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Plan’daki gayelerle birlikte bir torba kanun ile Meclis gündemine gelmesi bekleniyor.

Meclis’in gündemine gelecek bir başka bahis ise yeni evlenen çiftlere faizsiz kredi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 26 Eylül’deki kabine toplantısı sonrasında yeni evlenen çiftlere faizsiz kredi için Meclis’e yasal düzenleme getirileceğini açıklamıştı. 2 yıl geri ödemesiz 48 ay vadeli 150 bin lira faizsiz olması beklenen kredi Aile ve Gençlik Bankası tarafından verilecek. Bu sistemin kurulmasına ait yasal düzenleme de Meclis’e gelecek.

Hükümet, ayrıyeten yüksek kiralar ve araç stokçuluğuna karşı tedbirler almayı hedefliyor. Mesken kiralarındaki fahiş artış ile sıfır araçların stoklanarak muhakkak yerlere satılmasına karşı mahpus cezasını da içeren bir düzenleme yapılacağı belirtiliyor.

Meclis’in iktisat gündemi Kasım ve Aralık aylarında da ağır olacak. Yeni iktisat idaresinin hazırlayacağı 2024 bütçesi Meclis’te görüşülecek. Bütçe içerisinde zelzele yatırımları kıymetli bir yer tutacak. Sarsıntı bölgelerindeki tekrar imar çalışmalarına teşvik konusunda Meclis’e bir düzenleme paketi gelmesi de gündemde.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın çalışmalarını yürüttüğü “kentsel dönüşümün hızlandırılması”na dair yasal çalışmaların da Meclis’e getirilmesi bekleniyor.

Tanrıkulu fezlekesi muhalefeti böler mi?

CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılmasına dair fezleke de Meclis Genel Şura gündemine gelecek.

Tanrıkulu 8 Eylül tarihinde katıldığı TV100 canlı yayınında, “Benim takip ettiğim davalar var. 15 köylüyü helikopterden atan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) değil mi? Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararıyla sabit hale gelen… Biz eleştirel yaklaşırız. Soru sorarız, yanlışsız olup olmadığını sorgularız, TSK üzerinden bu tıp şaibelerin kalkması hedefiyle bunu sorarız. 40 yılda her şeyi yanlışsız yapsaydı Türkiye bu durumda olmazdı. AİHM kararı orada, 15 tane köylü, kim attı? Bu kadar köyü yaktı?” diye konuşmuştu.

Bu kelamlar üzerine AKP ve MHP’nin yanı sıra kendi partisi CHP’nin kimi yöneticileri tarafından reaksiyon gören Tanrıkulu hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlatıldı. Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılması için hazırlanan fezleke Meclis’e iletilmek üzere Cumhurbaşkanlığı’na gönderildi. Bu fezlekenin Meclis’e gelmesinden sonra Anayasa ve Adalet kurullarından oluşan Karma Komite gündemine gelecek. Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılmasına ait hem kuruldaki hem de genel heyetteki oylamanın muhalefeti de bölebileceği belirtiliyor. UYGUN Parti’nin Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılması oylamasında nasıl tutum alacağı merak edilirken, CHP içerisinden de “dokunulmazlık kaldırılsın” diyenlerin olabileceği tabir ediliyor.

Can Atalay’ın vekilliği

Gezi Davası’nda Yargıtay’ın cezasını onadığı beş isim ortasında yer alan TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkındaki karar TBMM Başkanlığı’na gelecek. Bu kararın Meclis Genel Şurası’nda okunmasıyla birlikte Atalay’ın milletvekilliği de düşecek. Can Atalay hakkında Anayasa Mahkemesi’nin muhtemel bir ihlal kararı vermesi durumunda Atalay’ın milletvekilliğine dönüşü mümkün olabilecek. Aksi bir kararda ise dava Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşınacak.

Tezkereler gündemde olacak

Meclis gündemine Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt dışına asker göndermesine yönelik tezkerelerin de gelmesi bekleniyor. Ekim ayı içerisinde Türk askerinin operasyonlarını sürdürdüğü Suriye-Irak ve Lübnan tezkereleri görüşülecek. Bu tezkerelerin yanı sıra Birleşmiş Milletlerin Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki harekâtına iştirak için gereken tezkerenin de Ekim ayı içerisinde Meclis’ten geçmesi gerekiyor.