Okyanus ve denizlerde rekor sıcaklık
Okyanusların yüzeyindeki su sıcaklığı yeni rekor düzeylere çıktı. Hava durumu bilgileri ile iklimsel olayları modelleştirme üzerine çalışmalar yapan, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli Maine Üniversitesi tarafından düzenlenen Climate Reanalyzer isimli internet platformu, global çapta tüm okyanus ve denizlerde ortalama su sıcaklığının yaklaşık iki haftadır 21,1 derece düzeyinde olduğunu bildirdi. Okyanus suyu sıcaklıkları ile ilgili dataların nizamlı olarak kayıt altına alındığı son 40 yılda, hiçbir vakit bu kadar yüksek bir su sıcaklığına şahit olunmadığı ve 21,1 derecelik sıcaklığın Ağustos ayı için dahi çok fazla olduğu belirtiliyor.
Okyanus ve denizlerdeki su sıcaklığının olağandışı derecede artması, yaklaşık altı aydan bu yana yaşanan bir olgu. Geçen Mart ayından beri su sıcaklığı her ay, bir evvelki aya oranla artıyor. Daha evvel son rekor sıcaklık, 2016 yılının Mart ayında 21 derece ile ölçülmüştü. Geçen Nisan ayında, ortalama okyanus sıcaklığının birinci kere 21,1 dereceye ulaştığı duyuruldu.
Dünyadaki deniz ve okyanuslarda su sıcaklığının bu düzeylere çıkmasının ana sebebi olarak sera gazları gösteriliyor. Uzmanlar bu gazlar nedeniyle oluşan sıcaklığın yüzde 90’dan fazlasının okyanuslar tarafından emildiğini lisana getiriyor. Potsdam İklim Tesir Araştırmaları Enstitüsü’nden (PIK) Anders Levermann, sıcaklık artışının görünürde çok az ve ondalık sayılarla söz edilecek kadar düşük olsa bile, bunun tahayyül edilmesi güç ölçüde fazla suyun ısınması manasına geldiğini tabir ederek, suyun havaya oranla sıcaklığı üç bin kat daha fazla emdiğini vurguluyor.
Kuzey Atlantik’te harika sıcaklar
Gezegenimizde, yıl içinde okyanus suyu sıcaklığı iki defa pik yapıyor. Bunlardan birincisi Mart ayında, güney yarımkürede yaz mevsimi sona ererken, oburu de Ağustos ayında kuzey yarımkürede yaz mevsimi bitmek üzere iken. Levermann, güney yarımkürede okyanuslarla kaplı alanın çok daha fazla olduğunu belirterek, “Bu nedenle bu bölgenin yaz tesirinin genelde daha baskın” olduğunu vurguluyor. Levermann’a nazaran, bu yıl Ağustos ayında ortalama su sıcaklığının bu derece yüksek olmasının sebebi ise, Atlas Okyanusu’nun kuzeyinde yaşanan daha evvel görülmemiş sıcaklıklar.
Geride kalan on yıllarda, Atlas Okyanusu’nun kuzey yarımkürede kalan kısmında, 1 Ağustos’lardaki ortalama sıcaklık 23,6 dereceydi. Fakat içinde bulunduğumuz 2023’ün 1 Ağustos günü bu bilgi 25 derece, yani nerede ise bir buçuk santigrat daha fazla tespit edildi. “Bu çok büyük bir artış” diyen Levermann, bu harikulâde artışın El Nino fenomeni ile bir ilgisi olmadığını vurgulayarak, gündeme gelen El Nino’nun şimdi başlangıç safhasında olduğunu lisana getiriyor. Lakin Anders Levermann’ın, atmosferdeki sıcak hava dalgaları dışında, son aylarda Kuzey Atlantik’teki sıcaklık artışının nedenlerine dair birtakım teorileri var.
İklim araştırmacısı Levermann, global ısınmanın bir sonucu olarak Körfez Akıntısı’nın (Gulfstream) on yıllardan bu yana zayıfladığını ve aslında bunun Kuzey Atlantik’te soğumaya yol açması beklenebilecek iken, birbirine bağlı iki akıntıdan biri durunca bir sıcaklık birikmesi yaşanıyor olabileceğini belirtiyor. ABD’nin doğu kıyılarına paralel olarak İzlanda’nın güneyine kadar taşınan sıcak suyun, kelam konusu akıntının zayıflaması sonucu İspanya ve Fransa açıklarında kaldığını ve daha güneye gidemediği için burada biriktiği tezini ortaya atan Levermann, bu türlü bir olasılığın mümkün olabileceğini söz ediyor.
Yaşanan sıcaklık artışının denizlerdeki ekolojik sistem için bir felaket manasına geldiğini aktaran Levermann, bu sistemin istikrara karadaki ömür alanlarından daha fazla alışkın olduğunu belirterek, mümkün değişimlere karşı çok hassas olduklarını vurguladı. Balıkçıların, deniz ve okyanus suyu sıcaklığındaki artışın tesirlerini yaşayacağını lisana getiren Anders Levermann, “Darmadağın ettiğimiz sayısız besin zinciri ve ağı var” diyor.
Körfez Akıntısı’ndaki istikamet değişikliğinin Kuzey Atlantik bölgesinde, El Nino’da yaşanana misal bir halde atmosfere daha fazla sıcaklık taşıdığını da lisana getiren Levermann, bunun da çok hava olayları riskini arttırdığını belirtiyor.
“Her yıl yeni bir rekor”
Sene başında kamuoyu ile paylaşılan bilimsel bir araştırma raporunun sonuçlarına nazaran, dünya genelinde deniz ve okyanus sularının ısınma suratı, 1980’li yıllardan bu yana üç kat hızlanmış durumda. İki ayda bir yayınlanan Advances in Atmospheric Sciences (Atmosfer Bilimlerindeki Gelişmeler) isimli bilim mecmuasında yayınlanan araştırma sonuçları, suyun 2 bin metre kadar derinliğindeki katmanlarda 2022 yılında ölçülen sıcaklığın rekor düzeyde olduğunu ortaya koyuyor. Bilim beşerlerine nazaran bu rekor 2023’te büyük olasılıkla kırılacak. Kelam konusu araştırmanın raportörlerinden, Pennsylvania Üniversitesi Öğretim Üyesi Michael Mann, “İklim nötr bir dünyaya ulaşamadığımız sürece bu ısınma trendi devam edecek ve biz her yıl okyanuslarda yeni rekorlar ölçeceğiz” diyor.
Okyanusların, sıcaklığı depolamasından ötürü iklim sisteminin uzun vadeli bir hafızaya sahip olduğunu belirten Levermann, “Doğal gaz, petrol ve her şeyden değerlisi kömür yakmayı bırakmalıyız. Çünkü atmosferdeki sıcaklık, biz karbondioksit üretmeyi bıraktıktan sonra daha uzun müddet düşmeyecek” ihtarında bulunuyor.
dpa / ET,BK