Sağlıkçılardan ihtar: Asbest kaynaklı sıhhat krizi kapıda
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin üzerinden sekiz aydan fazla vakit geçmesine karşın bölgede enkaz kaldırma çalışmaları şimdi tamamlanmazken, meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları halk sıhhatini tehdit eden asbest riskine karşı kâfi tedbirlerin alınmadığı konusunda uyarıyor.
Meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları zelzele bölgesinde yaşanabilecek halk sıhhati krizine karşı kamu yetkililerinin bir an evvel tedbir alması için davet yapıyor.
Hatay’da enkaz kaldırma çalışmaları sırasında birinci derece kanserojen olan asbestin hayat alanlarına yayıldığı DW Türkçe’nin TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi işbirliğiyle yaptığı araştırmayla ortaya çıkmıştı.
DW Türkçe’nin asbest araştırması
Çalışmada Hatay Serinyol, Antakya, Samandağ, Yeşilköy ve Defne’de depolama alanlarından, bina enkazlarından, yerleşim alanlarından, faunadan, toprak yüzeyinden ve çalışma sırasında kullanılan aracın üzerinden toplam 45 adet katı ve toz numunesi alındı. Alınan numunelerin 16 adedinde asbest lifleri tespit edildi.
Sonuçlar, Hatay’da asbestin toprak yüzeyine, bitkilere ve ömür alanlarına bulaştığını, rüzgar ve araçlar vasıtasıyla Gaziantep çarşısına kadar taşınabildiğini gösterdi.
Araştırmanın sonuçlarının hangi sıhhat risklerine işaret ettiğine dair Türk Toraks Derneği, İstanbul Tabip Odası ve Etraf Mühendisleri Odası (ÇMO) İstanbul Şubesi ortak basın toplantısı düzenledi.
“Düzenli asbest izlemesi yapılmalı”
Toplantıda konuşan İstanbul Tabip Odası’ndan göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Esin Tuncay, bölgede yapılan çalışmadan evvel yağan yağmurun fauna ve yerleşim alanlarının yüzeyinde bulunan toz yoğunluğunu azaltmasına karşın numunelerde asbest tespit edildiğine dikkat çekerek bunun bölgede asbestin yayıldığını gösterdiğine işaret etti:
“Ulaşımda kullanılan aracın yüzeyinden alınan numunelerde asbest tespit edilmiş olması ise yalnızca depremzedelerin, enkazda çalışanların değil, bölgede seyahat halinde olan herkesin asbest maruziyet riski taşıdığının göstergesi.”
Bölgede sistemli asbest izlemesi yapılması durumunda tehlikenin büyüklüğünün ortaya çıkacağını vurgulayan Tuncay, enkaz bölgesinde yaşayan depremzede insan ve hayvanlar, bölgede görevlendirilmiş ve bilhassa enkaz kaldırma işinde çalışan tüm işçinin risk altında olduğunu söyledi.
İlgili belediyeleri ve Etraf, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı’nı enkaz kaldırma çalışmalarının yönetmeliklere uygun olarak yapılmasını sağlamak için misyona çağıran Tuncay, “Aksi taktirde ‘hizmet kusuru’ sonucu halk sıhhatinin tehlikeye atılması kelam konusu olacağından hukuk uğraşının başlatılması kaçınılmazdır” uyarısı yaptı.
Kanser ve akciğer hastalıkları
Dünya Sıhhat Örgütü tarafından “kesin olarak kanserojen” olarak tanımlanan asbestin tek bir lifi dahi, akciğer kanseri ve akciğer zarı kanseri (mezotelyoma) neden olabiliyor.
Esin Tuncay, akciğer kanseri ve mezotelyomanın, asbest maruziyetinden 10 ile 40 yıl sonra ortaya çıktığını belirtti. Asbestin akciğer kanseri ve mezotelyoma dışında gırtlak, yutak, yumurtalık, mide ve bağırsak kanserlerine de neden olabileceğini tabir eden Tuncay, “Asbest solumak ayrıyeten akciğer dokusunda sertleşme ile seyreden Asbestozis hastalığına, akciğer zarında sıvı birikmesi, akciğeri saran zarın kalınlaşması ve kireçlenmesine de neden olmaktadır” diye konuştu.
“Uyarıların yerinde olduğunu gösterdi”
Türk Toraks Derneği’nden Dr. Haluk Çalışır, DW Türkçe ve ÇMO İstanbul Şubesi’nin ortak çalışmasının bölgeye ait uzun müddettir yapılan asbest ikazlarının ne kadar yerinde olduğunu gösterdiğini söyledi.
Bölgede bulunan ya da bölgeyle temas etmiş herkesin kanser riskiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayan Çalışır, bu değerli halk sıhhati tehdidine karşı tedbir daveti yaptı. “Ortada bir sıhhat riski var. Yönetmeliklerden de bağımsız olarak kamu kurumlarının tedbir alması gerek” diyen Çalışır, Sıhhat Bakanlığı, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın bölgedeki asbest riskine ait ortak çalışma yürütmesi gerektiğini vurguladı. Çalışır’a nazaran bölgede hem ortam havasından hem de kimi seçilmiş alanlardan numune alınıp nizamlı ölçümler yapılması gerekiyor.
Bölgede sıhhat taramalarının da yapılması gerektiğine işaret eden Çalışır, “Bu argümanlar ve saptamalar kamu yönetimine bir sorumluluk da yüklüyor Asbeste ait kamunun da tedbirleri bizler kadar sorgulaması gerekiyor” diye ekledi.
Tozun yol açtığı öteki sıhhat riskleri de var
Bölgede yayıldığı tespit edilen asbeste ilişkinciddi kanser risklerinin kelam konusu olduğunu, lakin kanser riskinin uzun vadede ortaya çıkabileceğini söz eden Çalışır, asbestten bağımsız olarak ortaya çıkan tozun da kıymetli sıhhat riskleri kelam konusu olduğunu vurguladı.
Toz bulutu içerisinde gözle görülemeyecek kadar küçük toz parçacıklarının (2.5 mikron çapında) akciğerlere ulaşarak hem inflamasyona neden olduğuna hem de kana karışarak bilhassa damar hasarına yol açtığına dikkat çeken Çalışır, bu hasarın, hayati organlarda kalp krizi, inme ve felçler üzere yaşamsal hastalıkların ortaya çıkmasına neden olduğuna işaret etti.
Çalışır’a nazaran toza maruziyet ayrıyeten akciğer ve mesane kanseri, teneffüs yollarında alerjik tepkilerin artması, KOAH ve astım üzere hastalıkların aktive olmasına da neden oluyor. Başka yandan gebelik sırasında anne karnında ve bebeklik devrinde akciğer gelişim bozukluklarından otizme varan çok sayıda sıhhat meselesine yol açıyor.
Halen tedbir alınabilir
TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nden Utku Fırat da bundan sonra atılacak adımlara ait, devam eden enkaz kaldırma çalışmalarında gerekli tedbirlerin alınması ve rüzgar tarafı hesaplanarak hayat alanlarının ve depolama alanlarının rüzgardan etkilenmeyecek alanlara taşınması üzere tedbirler alınabileceğine işaret etti.
Bölgede toz ve asbest maruziyet riskinin bu kadar büyük olmasının en önemli nedeninin, atık idare uygulamalarında yapılan yanlışlar olduğunu vurgulayan Fırat, “Yetkililere düşen vazife, bu tehditleri görmezden gelmek değil, alınması gereken acil tedbirleri hayata geçirmektir” dedi.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşılabilir?