Türkiye’de uyuşturucu ve organize kabahatlerde artış
Türkiye’de resmi istatistikler, hata oranlarının arttığı ortaya koyuyor. İçişleri Bakanlığı’na bağlı Jandarma Genel Komutanlığı’nın istatistikleri, kara paranın aklanmasından organize suça dek çabucak her alanda işlenensuç sayısının yıllar içinde artığını gösterdi.
DW Türkçe’nin Jandarma’nın aylık olarak yayımladığı bilgilerden derlediği bilgilere nazaran 2019 yılının Nisan ayından 2023’ün Kasım ayına kadar olan vakit diliminde “kaçakçılık ve organize suç” eksenli olay sayısı, 150 bin 790 olarak kayıtlara geçti. Bu kapsamda 221 bin 705 şüphelinin yakalandığı bildirildi.
Kurumun aylık olarak istatistiğini paylaştığı kabahatler çeşitlilik gösteriyor. Bunlar ortasında uyuşturucu, organize hata, dolandırıcılık üzere başlıklar yer alıyor. Lakin hata sayısının bu bilgilerden daha fazla olduğu düşünülüyor. Çünkü Jandarma’nın aylık olarak açıkladığı bilgilerde, kimi devirlere ait ayrıntı bulunmuyor. 2020’nin Temmuz ayı ile 2021’nin Temmuz ve Eylül ayına ait rastgele bir bilginin paylaşılmadığı görülüyor. Kurumun son dört yıla ait paylaştığı faaliyet raporlarında yer alan ayrıntılar ise bilançonun daha ağır olduğunu gösteriyor.
2023’te 40 bin suç
Aylık açıklanan raporlara nazaran, bu yılın Kasım ayına dek toplam 40 bin 356 olay meydana geldi. 53 bin 382 şüphelinin yakalandığı belirtilirken en çok işlenen hatalar ortasında “uyuşturucu” göze çarpıyor. 2023’te yaşanan uyuşturucu kaynaklı olay sayısı, kayıtlara 26 bin 871 olarak geçti. Bu sayıya uyuşturucu kaçakçılığı ve ticareti de dahil.
Jandarma Genel Komutanlığı’nın faaliyet raporlarında “yasadışı ekim” ve “uyuşturucu kaçakçılığı” başlığı altında işlenen kabahatlerin sayısına yer veriliyor. 2019’dan 2022’ye kadar olan müddette, uyuşturucu kaynaklı toplam olay sayısının 85 bin 291 olduğu görülüyor. Bu kabahat kapsamında yakalanan kuşkulu sayısı ise 111 bin 135 olarak söz ediliyor.
Aylık bilgilere nazaran, bu yıl ayrıyeten 185 organize hata olayı gerçekleşti. Faaliyet raporlarına nazaran; 2019 yılında 250, 2020 yılında 245, 2021 yılında 276, 2022 yılında ise 245 organize hata olayı meydana geldi. Bu suça ait olarak yakalanan kuşkulu sayısı ise 11 bin 753 oldu.
Aylık istatistiklerde bu yıl “suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi” ise 76 ile tabir edildi. Bu sayı, 2019’da sırf sekiz idi. Bu hata, toplumsal medya fenomeni ve zincir hoşluk merkezleri sahibi Dilan Polat ile eşi Engin Polat’ın tutuklanmasıyla gündeme gelmişti.
Bu bilgiler, Jandarma’nın kontrolündeki bölgeleri kapsıyor. Bu alanlarda ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 20’si yaşıyor.
Emniyet dataları ne diyor?
Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma üzere cürüm istatistiklerini her ay açıklamıyor. Lakin kurumun faaliyet raporlarında, işlenen hatalara ait kimi ayrıntılar yer alıyor.
Emniyet’in 2022 tarihli faaliyet raporuna nazaran, “Kaçakçılık ve Organize Cürümlerle Gayret Faaliyetleri” kapsamında 7 bin 81 operasyon düzenlendi. 2022’de Emniyet Hata Gelirleri ile Gayret Ofis Amirliği’nce yapılan çalışma kapsamında, 12 soruşturma belgesinin tamamlandığı kaydedildi. Narkotik Kabahatlerle Gayret Başkanlığı’nca hazırlanan bir öteki raporda, 2021’de ülke genelinde uyuşturucuya ait yaşanan olay sayısı 215 bin 771 olarak söz ediliyor. Geçen yıl ise bu oran, yüzde 14,1’lik bir artışla 246 bin 237’ye ulaştı. Bu kapsamda yakalanan kuşkulu sayısının 313 bin 786 olduğu bildirildi.
Emniyet, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 80’inin yaşadığı alandan sorumlu.
Eşitsizlik ve yoksullukla bağlantılı
Peki bu istatistikleri nasıl pahalandırmak gerek?
Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Küçük, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, artan cürüm oranları ile toplumsal eşitsizlik ortasındaki alakaya değindi. Akademisyen Küçük, “Toplumsal eşitsizliğin derinleştiği, güçlü ile fakir ortasındaki farklılığın ekstrem bir noktaya ulaştığı durumlarda, cürüm oranlarında artış olur. Devletin kurumları yoksullukla çabada yetersiz kalıyorsa, toplumsal kurumlar da çalışamaz hale gelmişse, yasa dışılılık bir çıkış noktası olarak ortaya çıkar” diyor.
Ancak Doç. Dr. Küçük’e nazaran, yalnızca derinleşen eşitsizlik hata istatistiklerinin artmasına neden olamaz. Akademisyen Küçük, şu tespiti yapıyor:
“Yoksul olduğunuz vakit, eşitsizlik artığı vakit, siz, kendinize rehberlik edecek, dayanışacak kurum bulamıyorsanız, kabahat daha da artar. Aşikâr ki son devirde gitgide artan sayılar, kurumlara olan inancın çürümesiyle bağlantılı olduğunu söylemek, yanlış bir tahlil olmayacaktır.”
Üstü kapalı çıkarılan afların etkisi
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Adem Sözüer de DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Emniyet’in cürüm datalarını paylaşmadığını, bunun da cürmün önlenmesine yönelik araştırmaları güçleştirdiğine vurgu yapıyor. Birebir vakitte üniversitenin Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü olan Prof. Dr. Sözüer, bilgi muhtaçlığının faillerin tekrar cürüm işlemesinin önüne geçmek için değerli olduğuna işaret ederek “Bu olmadan, yalnızca infaz kurumlarını doldururuz. Sonrasında ‘kapasite aşımı oldu’ diye infaz mühletini kısaltarak yok derecesine indiririz. Yeni infaz kurumları yapmak için bütçeden milyonlar masraf. Bu türlü olmaz” tabirlerini kullanıyor.
Ceza hukukçusu akademisyen, “üstü kapalı aflar yapıldığını, bunun da toplumda rahatsızlık duygusu oluşturduğunu” belirtiyor.
Prof. Dr. Adem Sözüer, Türkiye’nin Avrupa’da cezaevlerinde en çok tutuklu ve hükümlü bulunan ülke olduğunu anımsatıyor, “100 bin şahısta 325 kişi, tutuklu yahut hükümlü. Dünyada en çok hükümlü ve tutukluya sahip 17’nci ülkeyiz. Buna karşın hatası önlemekte ne tarafta gideceğimizi bilmiyoruz” diyor.
Suç nasıl önlenebilir?
Cezalandırmaların süratli ve kesin olmasının sağlanması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Sözüer, “Bir başka deyişle, uzun yargılama müddetlerini kısaltmak, hata işleyen ve işlediği sabit olan kişinin kesinlikle infazının yapılması, üstü kapalı af kanunları ile şahıslarda cezasızlık algısı oluşturulmaması. Lakin bu türlü suçluluğun önüne geçebilmek için projeler yapabiliriz, toplumdaki cürüm korkusunu azaltabiliriz” diyerek kelamlarını sonlandırıyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?