Almanya Türkiye’nin Eurofighter talebine “evet” der mi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üç yıl sonra gerçekleştirdiği birinci Almanya ziyaretinin yankıları sürerken Türkiye’nin talip olduğunu açıkladığı Alman Eurofighter savaş uçaklarının akıbeti konusunda Berlin’den şimdi resmi bir açıklama gelmiş değil.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Erdoğan’ın ziyaretinden evvel yaptığı açıklamada, “Eurofighter Typhoon” tedariğine dair çalışmaların devam ettiğini belirterek İngiltere ve İspanya’nın satışa “evet” dediğini belirtmişti. Güler, “Şimdi Almanya’yı razı etmek için çalışıyorlar. Onlar çalışıyorlar, biz çalışmıyoruz. Olursa oradan da 40 tane Eurofighter uçağı almayı planlıyoruz” diye konuşmuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un geçen Cuma günü Berlin’de düzenlediği ortak basın toplantısında da bahis gündeme geldi. Erdoğan, Alman haber ajansı dpa muhabirinin yönelttiği “Türkiye 40 adet Eurofighter talep ediyor, Almanya bunu kabul edecek mi?” halindeki soruya, “Almanya verir yahut vermez. Dünyada savaş uçaklarını üreten yalnızca Almanya mı? Birçok yerden bunların çalışmasını yaparız, temin ederiz” diye karşılık verdi.
Federal hükümetten de şu ana dek muhtemel bir satışa ait olumlu bir sinyal gelmedi. Alman kamuoyunda hükümetin bu türlü bir satışa yeşil ışık yakmayacağı görüşü ağır basarken bunun nedenleri ortasında Erdoğan’ın İsrail’e yönelik tavrının yanı sıra, İsveç’in hala Ankara mahzurunu aşmayı bekleyen NATO üyeliğinin de bulunduğu kaydediliyor.
Hür Demokrat Partili (FDP) Federal Meclis Savunma Komitesi Lideri Marie-Agnes Strack-Zimmermann, Frankfurter Allgeimeine Zeitung’a (FAZ) verdiği demeçte Eurofighter’ların satışına kesin bir lisanla karşı çıkarak; “Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğini engellediği sürece, bu cins muahedeler üzerinde konuşmamıza gerek yok” sözlerini kullandı.
Hükümetin bir öteki ortağı Yeşiller’den de mümkün bir satışa veto geldi. FAZ’a konuşan Yeşiller’in Türk-Alman Parlamenter Kümesi’nin Lideri Max Lucks, Türkiye Cumhurbaşkanının İsrail zıddı telaffuzlarını ve Almanya’nın İsrail’in güvenliğine yönelik devlet unsurunu hatırlatarak, “Türk tarafıyla bilhassa de savunma konusunda yeni projelerin olmaması gerektiğini” savundu. Lucks, “Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik tehditkar tutumuna” da dikkat çekti.
Muhalefetten ise satışa takviye veren bir görüş geldi. Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) Dış Alakalar ve Savunmadan Sorumlu Küme Başkanvekili Johann Wadephul, Almanya’nın İngiltere ve İspanya’nın yeşil ışık yaktığı satışın önünde “engel olmaması gerektiğini” söyledi.
CDU’lu siyasetçi FAZ’a verdiği demeçte, Türkiye’nin Eurofighter talebinin Alman hükümeti için bir “turnusol testi niteliğinde olacağını” kaydetti. “Türkiye Almanya’nın NATO müttefiki olduğundan, silah ihracat kararlarında jeopolitik değerlendirmelerin de göz önünde bulundurulması biçimindeki yeni ulusal güvenlik stratejisi açısından kıymetli bir örnek teşkil edecekir” diyen Wadephul, satışa “hayır” denilmesinin ise “Türkiye’yle Almanya ortasındaki ilgilere ağır bir darbe vuracağını” savundu.
Türkiye neden Eurofighter satın almak istiyor?
Ankara’nın Almanya’nın İspanya, İtalya ve İngiltere ile ortak üretim projesi olan Eurofighter’a talip olmasının öncelikli sebebinin Türk Hava Kuvvetleri’nin eskiyen envanterini yenileme muhtaçlığı olduğu belirtiliyor. Bu maksada yönelik olarak ABD’den talep edilen ve hala yeşil ışık beklenen F-16‘ların ve modernizasyon kitlerinin akıbetine yönelik belirsizliklerin yanı sıra Eurofighter Typhoon’ların sağladığı teknik avantajlar, Türkiye’nin Almanya’dan talebinin ardında yatan esas nedenler ortasında gösteriliyor.
Ayrıca, Yunanistan’ın geçen yıl Fransa’dan aldığı Rafale savaş uçakları da Ankara’yı Ege’de hava üstünlüğü ve caydırıcı tesir tasasıyla alternatif arayışına itmiş görünüyor.
Almanya Eurofighter üretimini devam ettirebilecek mi?
Almanya’da Türkiye’ye muhtemel bir Eurofighter satışının önündeki tek mahzur ise siyasi nedenler değil. Suudi Arabistan’a da Eurofighter’lar için yeşil ışık yakmayan Almanya‘da hava savunma sanayii, hükümetten üretim kapasitesinin devamlılığına yönelik gereğince dayanak alamamaktan şikayetçi.
Geçen hafta Eurofighter konsorsiyumunun Almanya temsilcisi Airbus Defence & Space’in çalışanları, IG Metall Sendikası’nın davetiyle düzenledikleri “eylem günü”nde, hükümetin savunma siyasetine yönelik ağır tenkitlerde bulundu. Almanya’nın ABD’den giderek daha fazla askeri araç satın aldığına dikkat çekilerek Berlin’in kendi savunma endüstrisinin geleceğini tehlikeye attığı belirtildi.
Eyleme katılan Airbus CEO’su Michael Schöllhorn, Almanya’nın vergiler yoluyla teknolojik gelişime daha fazla dayanak vermesini talep ederek oluşturulacak bir teknoloji yol haritasıyla Eurofighter’ların daha da geliştirilmesi gerektiğini belirtti. “Tranche 5” olarak bilinen yeni üretim partisinin siparişinin mümkün olan en kısa müddette verilmesine muhtaçlık duyulduğunu lisana getiren Schöllhorn, bu adımların atılmaması halinde Eurofighter’ın üretiminin 2030’da sona ereceğini hatırlattı. Schöllhorn, bu senaryonun Almanya için temel askeri uzmanlığın yanı sıra üretim kapasitesinin de kaybıyla eş bedel olacağını belirterek, “Daha basitçe söz etmek gerekirse, Alman savaş uçağı üretiminin sonu manasına gelecektir” ikazında bulundu.