Almanya’nın nükleer atıklarına ne olacak?
Almanya nükleer güce Nisan ayı ortasında veda etti. Elektrik üretimi için kullanılan nükleer santrallerin sayısının bir devir 20’ye kadar çıktığı ülkede artık nükleer santrallerin tamamı kapalı durumda. Almanya’daki son üç nükleer santral de 15 Nisan’da faaliyetlerine son verdi.
15 Nisan, her ne kadar Ukrayna savaşı nedeniyle güç piyasasında zorlukların yaşandığı bir periyotta nükleerden vazgeçilmemesi tarafında talepler olsa da Almanya’da onlarca yıldır süren bir siyasi tartışmayı da sonlandırdı.
Almanya Etraf Bakanı Steffi Lemke’ye nazaran bu tarih yeni bir şafağa işaret ediyor. Yeşiller Partili Bakan, “Artık tüm gücümüzü; fotovoltaiklere, rüzgâr gücü depolamaya, güç tasarrufuna ve güç verimliliğine harcamalı ve bu geçmişe dönük tartışmaları bırakmalıyız” davetinde bulunuyor.
Atık sorunu
Ancak nükleer güç konusu Almanya’yı en azından bir müddet daha meşgul edecek. Çünkü santrallerini kapatan Almanya’nın radyoaktif nükleer atığını nasıl imha edeceği şimdi açıklığa kavuşmadı.
Bir öbür deyişle, Almanya’nın kullanılmış yakıtın inançlı biçimde koruma edileceği bir yer bulması gerekiyor. Almanya’nın nükleer atığı şu an eski tesislerdeki süreksiz koruma alanlarında tutuluyor. Fakat kanunlara nazaran, nükleer atığın milyonlarca yıl güvenlik formda koruma edilmesine imkân tanıyan yer altı depoları oluşturulması gerekiyor.
Federal Nükleer Atık İmha Güvenliği Dairesi (BASE) Lideri Wolfram König, DW’ye yaptığı açıklamada, “Geçici koruma tesisleri, hayli bir müddet daha yönetim edebilecek formda tasarlandı” tabirini kullandı.
Söz konusu tesislerin sonuncu koruma yeri bulunana kadar kendilerine müddet tanıyacağını belirten König, “Radyoaktif unsurların bilinmeyen olmakla birlikte uzunca bir müddet daha yine yer yüzüne çıkmaması sağlayacak jeolojik derinlik, granit ya da kil kayaç içinde uygun bir tuz katmanı arıyoruz” dedi.
Nereye gömülecek?
Nükleer santrallerini hala kullanan 30 kadar ülke ya da geçmişte nükleer santralleri bulunan öteki ülkeler üzere Almanya da radyoaktif atıklarını toprak altında izole edecek. Pekala lakin tam olarak nerede?
Aşağı Saksonya’daki Wendland bölgesinde yer alan Gorleben kasabası, nükleer atıkların yer altında koruması için pozisyon arayan siyasetçilerin uzun mühlet favorisiydi.
Ancak Gorleben, polisle göstericiler ortasında çatışmaların da yaşandığı nükleer güç tersi protestolara sahne oldu. Siyasetçiler de birkaç yıl evvel bu kasabayla ilgili planlarını rafa kaldırdı. Şu an nükleer atıkların gömüleceği yer için Almanya genelinde 90’dan fazla alan üzerinde değerlendirmeler yapılıyor.
König, “Almanya’daki bu arama süreci ve son koruma yerinin inşasının, nükleer güç kullandığımız sene kadar süreceği varsayımında bulunmak durumundayız. Yani 60 yıl kadar” diye konuştu.
Almanya’nın 20 kadar nükleer santralinin sökülmesi de müddet alacak. König, bu hususun santralleri işleten şirketlerin sorumluluğunda olduğunu belirtti. Operatör şirketler, santrallerin söküm süreçlerinin 10-15 yıl alabileceğini belirtiyor.
Dünya genelinde de problem
Şu ana kadar İtalya, Kazakistan ve Litvanya’da nükleer reaktörler kapatıldı. Birleşik Arap Emirlikleri ve Belarus üzere ülkeler ise yeni nükleer santraller inşa ediyor.
Ancak radyoaktif atıkların kalıcı ve inançlı formda koruması, dünyanın her yerinde şimdi tahlili bulunamamış bir sorun niteliğinde.
Bu hususla ilgili planlamada en ilerideki ülke Finlandiya üzere duruyor. Alman kamu yayıncılık kuruluşu ARD‘deki habere nazaran, Finlandiya’nın güneyinde yer alan Eurajoki kasabasının belediye lideri Vesa Lakaniemi, kasabasındaki nükleer atıklar için inşa edilen sonuncu depolama tesisiyle ilgili konuşurken “Üretilen elektrikten faydalanan kimse, atığının da sorumluluğunu üstlenmeli. Finlandiya’da bu iş böyledir” diyor.
Eurajoki’deki depolama tesisinin inşasına yönelik toplam maliyetin 3,5 milyar euro olduğu iddia ediliyor.
Uluslararası Atom Gücü Kurumu’na nazaran, şu an dünya genelinde toplam 442 nükleer reaktör aktif durumda. Bunların ortalama yaşı ise 31. Geçen Ekim ayında yayımlanan “Dünya Nükleer Sanayi Durum Raporu”nda kimi ülkeler yeni nükleer santraller inşa etse de bir “nükleer rönesans” için ispat olmadığı belirtilmişti. 1996 yılında dünyada üretilen toplam gücün yaklaşık yüzde 17,5’i nükleer reaktör kaynaklıydı. Bu oran, 2021’de yüzde 10’un altına düştü. Buna karşın radyoaktif mirasın daha uzun yıllar Almanya’yı meşgul edeceği anlaşılıyor.