Bilgisayar çocukları aptallaştırıyor mu?
Bilgisayar ve tablet üzere aygıtlar gün geçtikçe eğitim sisteminin kıymetli birer kesimi haline geliyor. Birleşmiş Milletler (BM) datalarına nazaran, dünya çapında ilkokulların yüzde 46,7’sinde bilgisayar kullanılıyor. Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde ise bilgisayar kullanımının yaygınlık oranı yüzde 98.
Ancak bilim insanları dersliklerde bilgisayar yahut tabletin kullanılmasının avantaj sağladığı konusunda birebir görüşleri paylaşmıyor. Offenbach Üniversitesi Medya Teorisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Ralf Lankau “Tablet ve bilgisayar çocukları akıllı yapmıyor, aptallaştırıyor” görüşünü savunuyor. Lankau, 10 yaşına kadar olan çocuklara işaret ediyor.
Lankau, dijital teknolojilerin çocukların gelişimi üzerindeki etkisine yönelik telaşlarını söz etmek için Almanya Eğitim ve Bilgi Topluluğu aracılığıyla imza kampanyası başlatan 40 bilim insanı ortasında yer alıyor.
Söz konusu teşebbüsle uzmanlar, 4-11 yaşındaki çocukların gittiği yuva ve okullarda dijitalleşme sürecinin ertelenmesini talep ediyor. DW’ye konuşan Lankau, “Burada kelam konusu olan dijital teknolojilerin kullanılmasının yasaklanması değil, yalnızca dersin asıl maksadının ne olduğunun hatırlanması” diyor ve kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Kendimize şu soruyu sormalıyız: Öğrenmedeki asıl maksat ne ve bu gayeye ulaşmada analog ve dijital medyadan nasıl faydalanabiliriz? Ve soru şu olmamalı: Hangi yeni teknikler mevcut ve bunları okullarda nasıl kullanabiliriz?”
Dijital alandaki meslek eğitimini gözden geçirmeli mi?
Lankau ve birebir görüşü paylaşanların başlattığı imza kampanyası, Almanya’daki okullarda dijitalleşmede geri kalındığı tenkitlerinin arttığı bir periyoda denk geldi. Buna karşın Lankau ve kampanyaya katılan öbür bilim insanları, Eğitim Bakanlığından yuva ve okullarda teknolojinin kullanımını tekrar değerlendirmesini talep ediyor.
Lankau’ya nazaran Almanya’daki mevcut eğitim sistemi, ferdi öğrenmeye ve toplumsal hünerlerin eğitimdeki yararlarına gereğince odaklanmıyor.
Kıdemli uzman, “Eğitim kurumları, bireylerin kendi ilgi alanları ve eğilimlerine uygun biçimde nasıl gelişim sağlayabileceklerine ve tıpkı vakitte nasıl toplumsal hayatın bir modülü olacaklarına odaklanmalı” diyor.
Ancak medya teorisyeni uzmana nazaran temel sorun, Almanya’daki okullarda 40 yıldan beri olup biteni bilgi teknolojileri ile iş dünyasını temsil eden kuruluşların belirlemesi. Lankau, güzel bir eğitim için işçi yahut medya tekniği açısından okullarda hangi gereksinimlerin olduğunun sorulması gerektiğine işaret ediyor.
Bilgisayar çocuğun gelişimini nasıl etkiliyor?
Prof. Lankau ve arkadaşlarının imza kampanyası çıkışı ve talepleri başka araştırmacılar ortasında çok da kabul görmedi. Yunanistan’daki Batı Attika Üniversitesi Küçük Çocukların Eğitimi ve Dijital Teknolojiler Kısmı uzmanlarından Maria Hatzigianni Lankau’nun değerlendirmelerini “teknik düşmanı bir eğilim” diye niteliyor. DW’ye konuşan Hatzigianni, “Bilgisayarlara yönelik benzeri görüşler 1990’lardan beri var. Piyasaya her yeni teknoloji geldiğinde kimi beşerler paniğe kapılıyor. Sokrates’in bundan yaklaşık 2 bin 500 yıl evvel dediği üzere, ‘Bir şeyleri yazmak bizi unutkan kılıyor” kelamlarıyla kendi görüşlerini anlatıyor.
Peki çocuklarda bilgisayar kullanımı ne kadar ziyanlı? Yoksa karşılaşılan bu reaksiyon yetişkinlerin çocuklara “Ekrandan uzak dur” telaffuzunun yeni bir hali mi? Lisana getirilen telaşların bir temeli var mı?
Dijitalleşme üzerine hararetli tartışmalar
ABD’nin Kuzey Dakota Üniversitesi Siber Güvenlik Araştırmaları Merkezi Yöneticisi Prakash Ranganathan ise dijital teknolojilerin çocukların gelişimine tesirleri konusundaki bilimsel bulguların birbirinden farklı olduğuna işaret ediyor.
Ranganathan, “Kognitif gelişime etki ettiğine dair ipuçları var elimizde. Örneğin çok bilgisayar kullanımı nedeniyle oluşan konsantrasyon zahmeti, eleştirel bakışı ve problemleri çözme yeteneğini engelleyebilecek bir pasif öğrenme tecrübesine yol açabilir” diyor. Fakat Ranganathan’a nazaran, çocuklar üzerindeki bu tesirlerin ne kadar kalıcı olduğu konusunda net bulgular yok.
Bazı araştırmalara nazaran çok bilgisayar kullanımı nedeniyle uzun mühlet oturulması sonucunda bedensel sıhhat olumsuz etkileniyor ve bu da kilo artışına, uykusuzluğa ve anksiyete bozukluğuna yol açabiliyor.
Bu kaygıların birden fazla, internet ve toplumsal medyanın gençler üzerindeki tesirlerine ait olarak genelleştirilen korkularla ilgili olsa da Ranganathan ortadaki kontağın anlaşılabilmesi için daha fazla araştırma yapılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Bilgisayar gelişimi destekleyebilir
Araştırmacı Ranganathan’a nazaran bilgisayar ve eğitim konusunda epey olumlu bilimsel tespitler de kelam konusu. Hem Ranganathan hem de Atinalı araştırmacı Hatzigianni, dijital teknolojilerin okuma, yazma, hesap yapma, el marifetleri ve görsel yer hafızasını güzelleştirdiğine dair araştırmaların bulunduğunu da hatırlatıyor.
Bazı araştırmalar, interaktif yani kullanıcının etkin katılabildiği dijital teknolojilerin çocukların lisan tahsilini, bir şeye odaklanıp üstesinden gelme yeteneğini ve hafızasını geliştirdiğini ortaya koyuyor.
Hatzigianni, “Robotik, kodlama, lisan öğrenme, işlevsel heceleme ve matematik… Teknoloji bir alet çantası üzere, onun sayesinde bilgiye ulaşma imkânımız oluyor ve bize yaratıcılık kazandırabiliyor. Bu da metakognisyona yardımcı oluyor” diyor. Metakognisyon süreçleri ile düşünme, fikir oluşturma, bir bahiste kendi bakış açısı geliştirme, dikkat ve yaratıcılık kastediliyor.
Eğitime çocukların katılımı
Yunan hükümetiyle ortak bir proje kapsamında, 4-6 yaş çocukları için bir öğrenme aplikasyonu geliştirdiklerini aktaran Hatzigianni öğrenme platformlarının güzelleştirilmesi sürecine çocuklar, öğretmenler ve veliler katılırsa sonucun çok daha başarılı olacağını söz ediyor.
“Doğru soru şu olmalı; öğrenmeyi ve dersi güzelleştirmek ve bundan korkmamak için yanlışsız teknolojileri nasıl kullanmalı?” diyen Hatzigianni, çocuklar ve eğitimcilerle birlikte çalışarak sağlıklı bir dijital dünya kurmanın mümkün olacağını belirtiyor.
Lankau ve görüşlerine takviye veren Alman uzmanları çocukların kanılarını göz gerisi ettikleri gerekçesiyle eleştiren Hatzigianni, “Söylediklerine nazaran hedefleri çocuklara eleştirel düşünmeyi ve tahlil yapma yeteneğini kazandırmak, lakin dijital eğitim tarafındaki kararları çocukların elinden almak hayli ironik. Çocukların etkin iştirakine dair soruya hiç baş yoruldu mu?” sözlerini kullanıyor.