COP28: Türkiye yenilenebilir güç vaadine niçin katılmadı?
Dubai’de devam eden Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 28’inci Taraflar Konferansı’nda (COP28) 118 ülke global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına çıkarma taahhüdünde bulundu.
Gönüllük aslına dayanan ve rastgele bir bağlayıcılığı bulunmayan taahhüt metnini Türkiye’nin yanı sıra dünyanın önde gelen petrol üreticileri Suudi Arabistan, Rusya ve en önemli tüketici pozisyonundaki Çin şimdi imzalamadı.
COP28 Lideri Sultan Al Jaber, delegelere seslenerek “Daha fazlasına muhtaçlık var. En kısa müddette tüm tarafların katılmasını rica ediyorum” dedi.
İmzacı ülkeler global güç verimliliğinin ilerleme suratının 2030 yılına kadar iki katına çıkarılması konusunda da mutabakata vardı.
Türkiye neden imzalamadı?
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin, Türkiye’nin taahhüt metnini imzalayan ülkeler ortasında yer almamasını “üzücü ve şaşırtıcı” olarak tanımladı.
Şahin, “Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından 2020 yılı sonunda yayımlanan Ulusal Güç Planı’nda 2030’a kadar rüzgâr ve güneş heyeti gücünün toplam 51 GW’a, rüzgar ve güneşten üretilen elektrik mikatarının ise 106 TWh’ye çıkarılması hedefleniyor. 2022 sonunda rüzgâr ve güneşin toplam heyeti gücü 21 GW, üretimi ise 50 TWh kadardı. Bakanlığın gayesi üretimi 2 katına, fakat kapasiteyi 2,5 katına çıkarmayı hedefliyor. Bildiri de kapasiteyle ilgili. Bu kadarcık farkı sorun etmeyip imzalamalarını beklerdim, zira hem bildiri ulusal gayelere yakın hem de bu çeşit taahhütler piyasayı ve yabancı yatırımcıyı yönlendiriyor, milletlerarası alanda biraz daha tezli olmak iyidir” dedi.
Türkiye delegasyonunun klasik olarak hidroelektrik santralleri de yenilenebilir sayılarına kattığı için üç kat gayesinin yüksek olduğunu düşünmüş olabileceğini belirten Şahin, “Çünkü hidroelektrik için bu kadar bir artış gayesi hem gerçekçi hem de yanlışsız değil. Lakin COP28’de bahsedilen aslında rüzgâr, güneş vb.” diye ekledi.
Şahin, “Türkiye yenilenebilir gücün önünü açmayı hedefleyen bir ülke olarak bu bildiriyi en kısa vakitte imzalamalı ve yapan bir iklim ve güç dönüşümü siyaseti izlediğini göstermeli” davetinde bulundu.
50 petrol ve gaz şirketi de taahhüt verdi
COP28’de ayrıyeten global üretimin yüzde 40’ından fazlasını gerçekleştiren 50 petrol ve gaz şirketi, 2030 yılına kadar metan emisyonlarını sonlandırma ve en geç 2050 prestijiyle faaliyetlerini karbonsuzlaştırma taahhüdünde bulundu. Ülkelerin verdiği kelamlar üzere bu taahhütlerin de bir bağlayıcılığı bulunmuyor.
Ayrıca ortalarında Suudi devi Aramco’nun da bulunduğu bu güç şirketlerinin verdiği taahhütler, yakıtların müşteriler tarafından kullanıldığında ortaya çıkan kirliliği kapsamıyor. Yalnızca şirketlerin faaliyetlerindeki metan ve karbon emisyonlarını içeriyor.
Nükleer enerjiyi üç katına çıkarma planı
ABD öncülüğündeki 22 ülke ise 2050 yılına kadar global nükleer güç kapasitesinin üç katına çıkarılması için davette bulunulan bir ortak deklarasyon yayımladı.
Deklarasyona ABD’nin yanı sıra İngiltere, Fransa, Hollanda, İsveç, Japonya, Güney Kore, Kanada, Ukrayna, Polonya, Bulgaristan, Çekya, Finlandiya, Macaristan, Romanya, Slovakya, Slovenya, Moldova, Moğolistan, Fas, Birleşik Arap Emirlikleri ve Gana imza attı.
Deklarasyonda, 2050 yılına kadar karbon nötr bir dünya gayesine ulaşılabilmesi için nükleer gücün “kilit bir rol” oynadığı belirtildi.
Ancak daha pak olduğu düşüncesiylefosil yakıtlara alternatif olarak nükleer güç kullanılması fikri, birçok etraf örgütünün yansısını çekiyor. Bu örgütler, güvenlik riskleri ve nükleer atıkların bertarafı konusundaki telaşlara dikkat çekiyor.
Söz konusu örgütlerden 350.org, 2011 yılında Japonya’da yaşanan Fukuşima nükleer felaketinin bu mevzuyla ilgili tehlikeleri gözler önüne serdiğini belirtiyor. 350.org’un Kuzey Amerika yöneticisi Jeff Ordower, “Nükleer güç üzere tehlikeli dikkat dağıtıcılara vakit harcayacak vaktimiz yok” ikazında bulunuyor.
30 Kasım’da Dubai’de başlayan BM iklim doruğu, 12 Aralık’ta sona erecek.
DW,AFP/CÖ,JD