Tahlil: Tasarrufçu KKM’den TL’ye dönüşe ikna edilemiyor

Ekonomi idaresi, kur farkı nedeniyle büyüyen Merkez Bankası ziyanlarının da tesiriyle, kur muhafazalı mevduat (KKM) hacmini azaltmak için harekete geçti. Lakin uygulamanın başladığı 10 günden bu yana, bankalardan istenen KKM’den TL hesaplarına dönüşüm oranının sağlanamadığı gözleniyor.

Merkez Bankası geçen hafta başında, TL’den KKM’ye dönüşen mevduatların üç ay içerisinde yarısının TL hesaplarına çevrilmesi tarafında bir karar aldı. Bunun yanında dövizden KKM’ye dönüşen mevduatların yüzde 5’inin TL hesaplarına dönüşünü istedi. Bu hafta başında bu oranı yüzde 10’a çıkardı. TL’den KKM’ye dönüşen hesapların TL hesaplarına dönüşümünde yüksek oran saptanmasının nedeni, bu dönüşümde döviz verilme zaruriliği bulunmayışı. Merkez Bankası yalnızca dövizden KKM’ye dönüşen hesaplar bozulurken gereken dövizi bankalara vermekle yükümlü. Bu nedenle zati ekside olan döviz rezervlerini bu dönüşüm için de harcamak istemiyor.

Merkez Bankası bu kararın akabinde geçtiğimiz Perşembe günü siyaset faiz oranını, piyasalardaki beklentisinin çok ötesinde, 7,5 puan artırdı. Bu artışla birlikte kurlar süratle aşağı gelirken, döviz rezervlerindeki erime ise devam etti. Merkez Bankası rezervleri geçtiğimiz hafta 5.3 milyar dolar eriyerek, swap hariç kamu dahil net rezervler eksi 67 milyar doların bile altına indi. Haziran seçimleri öncesi bu sayı eksi 70 milyar doların da altına inmişti.

Rezervlerdeki düşüşte, dövizli KKM’deki erimenin beklentilerin üzerinde gerçekleşip, TL yerine döviz hesaplarına gitmesi, bu nedenle Merkez Bankası’nın yaptığı döviz satışı tesirli oldu. Öte yandan ise Merkez Bankası 25.3 TL’ye kadar inip yine yükselen dolar kurunu 26.5 TL’de tutma isteği değerli rol oynadı. Kuru bu seviyede tutmak için Merkez Bankası’nın rezervden satışlarına hala devam ettiği görülüyor.

Merkez Bankası’nın dolar kurunu bir müddet 26.5 TL’de tutup enflasyon çıpalaması yaparken, öte yandan tasarrufçuda “döviz artmayacak” algısı oluşturup, KKM’den TL hesaplara dönüşümü cazip kılmak istediği belirtiliyor.Fotoğraf: Adem Altan/AFP/Getty Images

TL yerine döviz talebi artıyor

Peki, tasarrufçu neden KKM’den vazgeçmiyor, ya da çözülme olsa da bu TL yerine döviz hesaplarına gidiyor?

Bunun en değerli nedeni olarak iktisat idaresine, 7,5 puanlık faiz artışı yapmasına karşın, hala inanç duyulmaması gösteriliyor. Yeni iktisat idaresinin rasyonel siyasetlere dönüş olacağını söylediği lakin şimdi somut adımlar atılamadığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmişte olduğu üzere girilen yeni yoldan da geri dönme ihtimali, vatandaşın inanç duymasını engelliyor.

İşte bu noktada tasarrufçunun TL’ye dönmesi için TL faizlerinin yüksek olması, en azından enflasyonun altında ezilmeyecek bir faiz oranına muhtaçlık olduğu da kesin. Tıpkı vakitte enflasyon beklentilerinin de hala yüksek seyretmesi, yüksek faiz oranı muhtaçlığını artırıyor. Merkez Bankası TL mevduat faizlerinin artmasını istiyor ancak bankalar kaynak maliyetlerini çok artıracağı için faizleri fazla üst çıkarmak istemiyorlar.

Bu düzenleme nedeniyle TL mevduatlarda üç farklı faiz oluştu. KKM’den TL’ye dönecek hesaplar için bankalar ekseriyetle yüzde 37-38 faiz öneriyor, kimi özel bankaların ise yüzde 45’e kadar çıktığı görülüyor. Buna karşılık KKM’de kalanlara mevzuat gereği, siyaset faizi kadar yani yüzde 25’lik faiz uygulanıyor. Bu ortada evvelden beri devam eden mevcut TL hesaplara verilen faiz oranlarının da yüzde 25 civarından, yüzde 28-29’lara çıktığı izleniyor.

Ancak bu faiz oranları mevduat sahiplerine cazip gelmiyor. Yüzde 25 faize razı olup, yeniden de kur farkını alma imkanlarını tercih ediyor, KKM hesaplarını TL’ye çevirmek istemiyorlar. Buna karşılık döviz dönüşümlü KKM hesaplarında bankaların beklediğinden daha fazla çözülme oluyor lakin bunlar da tekrar döviz hesaplarına dönme eğilimindeler, TL hesaplara gitmiyorlar.

Yükselecek faiz oranı kâfi olacak mı?

Merkez Bankası’nın dolar kurunu bir müddet 26.5 TL’de tutup enflasyon çıpalaması yaparken, öte yandan tasarrufçuda “döviz artmayacak” algısı oluşturup, KKM’den TL hesaplara dönüşümü cazip kılmak istediği belirtiliyor. Tasarruf sahiplerinin ise hala kurların yükseleceği beklentisiyle, TL yerine döviz hesaplarına kayma eğilimi çok yüksek. TL tutan tasarruf sahipleri son üç yıldır o kadar mağdur edildi ki; TL tasarrufa dönüş çok sıkıntı olacak.

Önümüzdeki hafta bankaların yükümlüklerini yerine getirip TL hesaplara dönüşümü sağlamak için, TL mevduat faizlerinin değerli ölçüde artırmak zorunda kalacakları beklentisi yüksek. Buna karşın vatandaşı tatmin edecek, enflasyonun altında kalmayacak bir faiz oranına ulaşılabilecek mi, bilinmiyor. Bilinen ise ülke iktisadının başına büyük bela olan KKM’den kurtuluşun çok sıkıntı olacağı ve uzun mühlet alacağının şimdiden muhakkak olması.