Tansiyonun tırmandığı İsrail’de “iç savaş” uyarısı
İsrail’de hükümetin, Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini sonlandıran yasa tasarısını meclisten (Knesset) geçirmesi sonrasında İsrail demokrasisinin geleceğiyle ilgili telaşlar ve yasa tasarısına yansılar sürüyor.
İsrail’in eski başbakanlarından Ehud Olmert, ülkenin önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunu belirterek hükümeti, İsrail demokrasisinin temelini dinamitlemeye çalışmakla suçladı. “Bu, kabul edebileceğimiz, müsamaha gösterebileceğimiz bir şey değil” diyen Olmert, “Böyle bir şey şimdiye kadar hiç yaşanmadı. Bir iç savaşa gerçek ilerliyoruz” sözlerini kullandı.
Salı günü pek çok gazetenin birinci sayfası, “İsrail demokrasisi için kara bir gün” yazısıyla siyah renkte basıldı.
Doktorlar ve askerlerden protesto
Yasanın meclisten geçmesi sonrasında Tabipler Birliği 24 saatlik grev kararı aldı, ülkenin çeşitli bölgelerinde hafta sonu mesai saatleri uygulanırken yalnızca acil hastalara bakıldı. Lakin Sıhhat Bakanlığının yürütmeyi durdurma başvurusu üzerine Tel Aviv İş Mahkemesi grevi iptal etti. İsrail’deki sendikaların çatı örgütü Histadrut, önümüzdeki günlerde ülke çapında grev hazırlığı yaptıklarını duyurdu.
Yasa tasarısının meclisten geçmesi durumunda misyona gitmeyeceğini açıklayan 10 bin yedek askerle ilgili tansiyon de sürüyor. Ordu, bugün misyon bırakma hareketi yapan bir askere para cezası, bir askere 15 günlük tecilli mahpus cezası verdi. Muhalefet başkanı Jair Lapid askerlere vazifeleri başına dönmeleri ve Yüksek Mahkeme kararını beklemeleri daveti yaptı. Koalisyon hükümetindeki çok dincilerin, Tevrat eğitimi alanların askerlik misyonundan muaf tutulmasını öngören yasa tasarısı hazırladığını açıklaması, orduda tansiyonu artırmıştı.
Gözler Yüksek Mahkeme’de
Yargı ıslahatı aykırıları, barolar ve çeşitli kuruluşların yasaya karşı Yüksek Mahkeme’ye yaptığı itiraz müracaatlarına bel bağlamış durumda. Ülkede 70 bin avukatı temsil eden Barolar Birliği, itiraz müracaatında yasa tasarısını “hukuk sistemini temelden değiştirecek daha kapsamlı bir uğraşın parçası” olarak nitelendirdi ve tasarının yasalaşması durumunda hukukun üstünlüğü ve güçler ayrılığının garanti edilemeyeceğine vurgu yaptı. Lakin İsrail medyası, Yüksek Mahkeme kararının aylar alabileceğini belirtiyor.
Müttefiklerden tepki
İsrail’in en değerli müttefiki Amerika Birleşik Devletleri (ABD), meclisten geçen yasa tasarısını “talihsiz” diye nitelendirirken İngiltere de hükümeti yargı bağımsızlığını müdafaaya çağırdı. Almanya Adalet Bakanı Marco Buschmann da “Güçler ayrılığı ve bağımsız yargının liberal bir demokrasinin temel kıymetleri olduğunu ve korunması gerektiğini” vurguladı.
Yüksek Mahkeme’nin yetkisi sınırlanıyor
Yeni yasa uyarınca, hükümetin ya da bakanların kararlarının uygunluğunu denetleme ve uygun bulunmayan kararların iptali yetkisi Yüksek Mahkeme’nin elinden alınıyor.
Yazılı anayasası bulunmayan, temel hukuk ve hakların Temel Yasalar ismi altında düzenlendiği İsrail’de Yüksek Mahkeme, hukuk devleti ve insan haklarının korunmasında değerli bir rol üstleniyordu. Maddeyi eleştirenler, böylece yönetimde keyfiyetin önünün açılacağı, kıymetli misyonlarda keyfi atamalara ve yolsuzluklara taban hazırlanacağı kaygısı taşıyor.
İsrail tarihinin en “sağ” hükümetine başkanlık eden Başbakan Benyamin Netanyahu ise Yüksek Yargı’nın siyasi kararlara çok fazla müdahil olduğu suçlamasında bulunuyordu. Hükümet, Yargı ve Yüksek Mahkemenin yetkilerinin sonlandırılmasıyla meclis ve Başbakanın güçlendirileceğini savunuyor.
Hükümetle muhalefet ortasında aylar süren müzakerelerde ortak bir yargı ıslahatı için uzlaşmaya varılamamış, lakin Netanyahu Haziran ayında, ıslahat paketinin en tartışmalı unsurundan geri adım atmıştı. Bu husus, meclisin, Yüksek Mahkeme kararlarını iptal edebilmesine imkan tanıyordu.
DW,rtr,AFP / BK,ET
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?