TİHV: Azap ve makus muamele müracaatları yüzde 22 arttı
Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) “2022 Yılı Tedavi Merkezleri Raporu” yayınlandı. Raporda, azap ve makûs muamele gördüğü için 2022 yılında, bin 201 kişinin TİHV Tedavi Merkezleri’ne başvurduğu belirtildi.
Buna nazaran, bin 117 müracaatın bin 79’u Türkiye’de, 38’i ise Türkiye hudutları dışında azap ve öbür makus muamele uygulamalarına maruz kaldığını söz etti. Raporda azap görenin yakını olduğunu beyan edenlerin sayısı ise 84 olarak açıklanırken, “ağır ve önemli insan hakları ihlalleri nedeniyle” başvuran yedi kişinin, Türkiye hudutları içinde azap ve başka makus muamele uygulamalarına maruz kalanlara dahil edildiği söz edildi.
İşkence ve öteki makus muamele nedeniyle yapılan müracaatlar içinde# 2022 yılında yapılan müracaatların bir evvelki yıla nazaran yüzde 22 arttığı belirtilen raporda, “2001 yılındaki en yüksek müracaat sayısından sonra 32 yılın ikinci en yüksek müracaat sayısına ulaştığı görülmüştür” denildi. TİHV, yaşadıkları yahut şahit oldukları azap ve makûs muamele uygulamaları nedeniyle TİHV’den takviye almak maksadıyla başvuranların merkezlere nazaran dağılımını ise şöyle açıkladı:
“İstanbul temsilciliği 321 (yüzde 26,7), Van temsilciliği 311 (yüzde 25,9), Diyarbakır temsilciliği 191 (yüzde 15,9), İzmir temsilciliği 174 (yüzde 14,5), Cizre Referans Merkezi 119 (yüzde 9,9) ve Ankara temsilciliği 85 (yüzde 7,1)”
2022 yılında azaba maruz kaldığı için müracaat yapan bin 79 kişinin cinsiyet kimliklerine nazaran dağılımı incelendiğinde 422 müracaatın (yüzde 39,1) bayan, 614’ünün (yüzde 56,9) erkek, 43’ünün (yüzde 4) ise bu sınıflama dışında olduğu LGBTİ olduğu açıklandı.
En küçük müracaat sahibi üç yaşında
Raporda 2022 yılında azap nedeniyle tedavi merkezlerine başvuran şahıslarda en küçük yaşın üç, en yüksek yaşın 76, yaş ortalamasının ise 36,7 olduğu belirtildi.
Türkiye’de azap nedeniyle başvuran çocukların oranı yüzde 2,1 olarak açıklandı ve evvelki yılın dataları ile karşılaştırıldığında gözaltında azaba maruz kaldığı için başvuran çocukların yanı sıra# 35 yaş altındaki kümelerin oranlarının azaldığı, 35 yaş üstündeki tüm kümelerde ise müracaat oranının arttığı kaydedildi.
İşkence yöntemleri
Uygulandığı belirtilen azap yolları konusunda ise raporda şu tespit yapıldı:
“2022 yılında gözaltına alınan müracaatların 551’i (yüzde 96,2) fizikî şiddet içeren ve fizikî şiddet içermeyen azap usullerinin birlikte uygulandığını, 16 müracaat ise (yüzde 2,8) fizikî şiddet içermeyen azap usullerine maruz kaldığını aktarmıştır. Gözaltına alındıkları tarih 2022 yılı öncesinde olan müracaatlarda; fizikî şiddetin yanı sıra fizikî şiddet içermeyen azap sistemlerinin birlikte uygulandığını belirtenlerin oranı yüzde 78,2 iken sırf fizikî şiddet içermeyen azap metotlarının uygulandığını belirtenlerin oranı ise yüzde 12,8’e yükselmektedir.”
Neden gözaltına alındılar?
TİHV’e 2022 yılında başvuran bin 79 kişinin 988’i (yüzde 91,6) siyasi fikir, kimlik yahut aksiyonları nedeniyle gözaltına alındıklarını belirtti. Raporda, “Bir evvelki yılın dataları ile karşılaştırıldığında; etnik nedenlerle gözaltına alındığını belirtenlerin oranı 2022 yılında yüzde 1,6’den yüzde 0,6’ya; isimli nedenle gözaltına alındığını bildirenlerin oranı yüzde 3,3’den yüzde 1,9’a düşmüştür. Cinsel kimliği/yönelimi nedeniyle gözaltına alındığını belirtenlerin oranı ise yüzde 2,6’dan yüzde 3,6’ya yükselmiştir (39 başvuru)” denildi.
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin datalarına nazaran kolluk güçlerinin toplanma ve şov özgürlüğü kapsamında yapılan 482 barışçıl toplantı ve şova kolluk güçleri tarafından müdahale edildi, 54 aktiflik ise engellendi. Yeniden Merkez’in bilgilerine nazaran kolluk güçlerinin barışçıl hareket ve etkinliklere müdahalesi sonucu, 143’ü çocuk olmak üzere, en az 5 bin 148 kişi azap ve makus muamele niteliğindeki uygulamalar ile gözaltına alındı, en az 42 kişi yaralandı. Gözaltına alınanların 24’ü tutuklandı, 111 kişi isimli denetim kuralıyla, iki kişi mesken mahpusu kuralıyla hür bırakıldı.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Dokümantasyon Ünitesi’nin bilgilerine nazaran ise kolluk güçlerinin toplanma ve şov özgürlüğü kapsamında yapılan barışçıl hareket ve etkinliklere müdahalesi sonucu en az 5 bin 323 kişi azap ve öbür makus muameleye maruz kaldı.
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin bilgilerine nazaran 2022 yılında sokakta ve açık alanda en az 225 kişi, mesken baskınları sırasında 28 kişi azap ve öbür berbat muameleye maruz kalmıştır.
Raporda çoğunlukla barışçıl şov ve yürüyüşleri takip eden 15 gazetecinin, haber takibi sırasında kolluk kuvvetlerinin fizikî şiddetine maruz kaldığı kaydedildi.
İHD Dokümantasyon Ünitesi’nin bilgilerine nazaran 2022 yılının birinci 11 ayında 310 mahpus azap ve makus muamele gördüğüne dair şikâyette bulundu. Hapishanede azaba maruz kalan müracaatların 207’si (yüzde 40,4) 2022 yılında, 303 müracaat (yüzde 59,2) ise daha evvelki yıllarda azaba maruz kaldıklarını belirtirken, iki müracaatta hapishanede azapla ilgili bir bilgi yer almadı.
2022 yılında Türkiye İnsan Hakları Vakfı Merkezleri’ne 18 yaş altında 66 çocuğun başvurduğu açıklandı. Yaşlar değerlendirildiğinde yaş ortalamasının kız çocuklarında 10,4, erkek çocuklarında 10,6, tüm çocuklarda ise 10,5 olduğu belirtildi.
ANKA / HT,ET