Yargı krizi iktidar kanadında nasıl yankılandı?
Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkında hak ihlali kararı veren Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) bu kararını tanımayacağını açıklaması ve akabinde AYM üyeleri hakkında cürüm duyurusunda bulunması yargıda yeni bir krize yol açtı. Muhalefetin “yargısal darbe girişimi” olarak nitelendirdiği krize ait iktidar cephesinden ise farklı tonlarda açıklamalar geldi. Kriz, AKP ve Beştepe içerisinde bilhassa son devirde yargı ve güvenlik siyasetlerine farklı yaklaşımlar bulunduğunu açığa çıkardı.
Edinilen bilgiye nazaran Beştepe ve AKP’de “Yargıtay’ın kararını yanlışsız bulanlar” ve “AYM kararlarının uygulanması gerektiğini düşünenler” formunda yüklü iki farklı ana görüş oluştu. AYM kararını kusurlu bulsa da uygulanması gerektiğini düşünen ve Yargıtay’ın kabahat duyurusu ile başlayan krizin “kavga görüntüsüne” yol açtığını, en fazla ziyanı da AKP’nin göreceğini düşünen bir “üçüncü kanat” da var.
Yargıtay’ın çıkışını eleştiren AKP’li isimler
Yargıtay’ın AYM üyeleri hakkında cürüm duyurusu kararının kamuoyunda duyulması sonrasında AKP’den birinci açıklama Siyasi ve Hukuksal İşlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı’dan geldi. Yazıcı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasete atıldığı günden bu yana en yakınındaki isimlerden ve birebir vakitte AKP kurulduğu günden bu yana aralıksız MKYK içerisinde yer alan tek isim. Avukat olan Yazıcı, toplumsal medya bildirisinde “Öyle olaylar olur ki, tahlil yapmak için, konuşsan da konuşmasan da sorun olur. Hiç ve asla olmaması gereken öylesi bir olay yaşıyoruz. Yazık, çok yazık. Devleti oluşturan erkler, sorun tahliller. Asla sorun üretmez, üretemez. Birbirini çelmeleyemez” tabirlerini kullandı.
Bu açıklamadan bir mühlet sonra eski Adalet Bakanı ve AKP Küme Başkanvekili Abdülhamit Gül de toplumsal medyadan yargı krizini eleştiren bir paylaşım yaparak “Yüksek yargı mercileri ortasındaki çatışma manzarası, hukuk devleti ve mülkün temelinde yer alan adalet duygusu için kaygı vericidir. Yargı hakemdir, sıkıntıları çözer. Yargı hakem olma vasfını yitirirse, tahlilin değil sorun ve çatışmanın kaynağı haline gelir. Her kurumun kaynağını milletten alan yetki ve işlevini hukuk çerçevesinde kullanması temeldir. Yargı organlarının da ihtilafları derinleştirmeden, anayasal hudutlar içinde kalarak sorun çözmesi milletimizin en olağan beklentisidir” açıklamasını yaptı.
AKP Artvin Milletvekili Faruk Çelik de Yargıtay’ı eleştirerek “Maalesef yargıda, çatı ile çatı katı ortasında bir çekişme var. Çatının kararlarını beğenmeyebiliriz, karşı çıkar hatta kendi içimizde isyan da edebiliriz. Tıpkı geçmişteki 367 kararında olduğu üzere. Lakin, meseleleri hukuk içinde çözme makamlarını tahlilin değil de anlamsız arbedelerin adresi yaparsanız, şu soruya muhatap olursunuz: Legal tahlillerin adresi neresi olacak. Devlet nizam ister, nizam de hukuk” tabirlerini kullandı.
Uçum’dan Yargıtay’a açık destek
Bu iki yorumdan çabucak sonra Cumhurbaşkanlığı Hukuk Siyasetleri Heyeti Başkanvekili Mehmet Uçum’dan Yargıtay’ın kararına açık takviye veren ve AYM’yi eleştiren bir açıklama geldi.
AYM’nin mahkumiyeti olan milletvekillerinin dokunulmazlığına ait verdiği kararlarda Anayasa’yı tanımadığını öne süren Uçum, “Anayasanın 14. hususunun bilinmeyen olduğunu ileri sürmek AYM’nin vazifesi değildir. 14. unsura bellilik kazandıran ceza tanunları ve ceza yargısı kararlarıdır. AYM, Anayasa’nın açık kararının yanı sıra ceza kanunlarını ve yargı kararlarını da göz gerisi ediyor. Ne yazık ki AYM’nin bu bahiste verdiği kararlar tam bir yargısal aktivizm örneğidir” sözlerini kullandı. Uçum’un değerlendirmesinde Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin AYM hakkındaki cürüm duyurusunda da yer alan “yargısal aktivizm” tarifini kullanması dikkat çekti.
Açıklamasında Yargıtay’ın tavrına takviye veren Uçum, kelamlarını “Suç duyurusu sıkıntısı ise ulusal yargıya karşı taarruzların çok büyük bir birikim oluşturması sebebiyle reaksiyoner bir haldir. Bir manada kral çıplak demektir. Metodunun bu olup olmadığı ayrıyeten tartışılır lakin cüreti tartışılmaz. Türkiye, ulusal yargısını Batıcı ve neoliberal yargı anlayışlarına karşı sonuna kadar savunacaktır, kimsenin bundan kuşkusu olmasın” biçiminde sürdürdü.
Ancak Uçum’un kelamları, AKP’de MKYK içerisinde yer alan birtakım kurmaylar tarafından eleştirildi. Uçum’un “Batıcı” sözüyle de Yazıcı ve Gül’e gönderme yaptığı yorumları yapılıyor.
Mehmet Uçum ile birebir konseyde vazife yapan Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mustafa Akış ise toplumsal medyadan Hayati Yazıcı’nın paylaşımına işaret eden bir açıklama yaptı. “28 Şubat’ın en ağır hukuksuzluklarını yaşayan ve o kötülükleri içerişinde hakkı ve hukuku ayakta tutmaya uğraş eden kişi” kelamları ile Yazıcı’ya dayanak veren Akış, “Hukuk ismine yaşadığı deneyimlerden kaynaklanan kelamlarına kulak kabartmak gerekir. Yargı kurumlarının bizatihi kendisinin çatışma manzarası vermesi devletimize ziyan verir” sözlerini kullandı.
Sanayi, Ticaret, Güç, Olağan Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komitesi Lideri Mustafa Varank da toplumsal medyadan yaptığı açıklamada AYM’yi eleştirdi. Varank, “Yetkisi olmamasına karşın hak ihlali başlığı altında kendini mahkemelerin, yüksek yargının yerine koyuyor. Hatta ve hatta Yargıtay ve Danıştay üzerinde hiyerarşik bir vesayet kurmaya çalışıyor” kelamları ile Yargıtay’a takviye verdi.
Krize dair gözlerin çevrildiği isim olan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ise bu hususta ayrıntılı kıymetlendirme yapmaktan kaçındı. Bakan Tunç, CHP Genel Lideri Özgür Özel’in “yargının Meclis’e darbe yaptığı”na yönelik kelamlarını eleştirmekle yetinerek “Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararları üzerinden yapılan değerlendirmelerde ‘Meclise yönelik darbe yapıldığı’ biçiminde açıklamalarda bulunmak son derece yanlış ve sorumsuzca bir harekettir. Mahkeme kararlarını mazeret ederek sokak hareketleri davetinde bulunmanın kimseye bir faydası yoktur. Hukuk devletinde meseleler sokakta değil, tekrar hukuk içinde öngörülen düzeneklerle çözülür” dedi.
DW Türkçe’nin konuştuğu bir AKP MKYK üyesi de “Yargı kararları eleştirilir, eleştirilmez değildir. Lakin ‘uygulamamak’ öteki bir tartışmayı beraberinde getirir ki şu an yaşanan durum da bu tartışmadır. Yargıda son devirde ‘şu’cu, ‘bu’cu üzere sözler fazla dillendirilmeye başlandı. Partimizin, bu biçim tartışmaları yok edecek irade ve duruşu temsil etmesi gerekiyor. Toplanacak heyetlerde bu bahsin değerlendirileceğini düşünüyoruz” yorumu yaptı.
MHP’den AYM atağı gelebilir
Yargıtay’ın AYM üyelerine ait yaptığı hata duyurusunun akabinde MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin bir müddet evvel “AYM’nin kapatılması gerektiği” biçimindeki açıklaması da akıllara geldi. AYM’nin HDP’ye Hazine yardımının verilmesine yönelik kararı sonrası da Bahçeli, “Bu karara oy veren mahkeme üyeleri vicdanların kelamını değil ihanetin kelamını dinlemiştir” sözleri kullanmış ve bu kararı “gaflet” olarak yorumlamıştı.
Cumhur İttifakı ortağı MHP’de AYM-Yargıtay krizine dair birinci açıklama ise Genel Lider Yardımcısı Feti Yıldız’dan geldi. Yargıtay kararının gerçek olduğuna dair görüşünü paylaşan Yıldız, “AYM kararları gücünü, bir öbür türel merciinin kontrolünden geçmeyecek olmasından, herkesi bağlayıcı olmasından değil, ehil ve dengeli türel münasebetlerden almalıdır. Hukuk kuralı uygulayıcının elinde değişmemelidir. Yargıçlar ne diyorlarsa anayasa odur denebilir mi?” dedi.
Yıldız da açıklamasında Yargıtay kararında geçen “yargısal aktivizm” sözünü kullanarak “Yargısal aktivizm, bazen yasama organının etkisizleşmesine, bazen yasama kararlarının iptaline, bazen yargının yasama organının yerine geçmesi olarak karşımıza çıkar. Anayasa Mahkemesi kararlarına karşı denetim düzeneğinin bulunmaması kıymetli bir eksikliktir” değerlendirmesi yaptı.
DW Türkçe’ye bilgi veren üst seviye bir MHP kurmayı da “Anayasa Mahkemesi’nin çok tartışılan yapısının tekrar değerlendirilme ve ele alınmasının vakti artık gelmiştir” yorumu yaptı. MHP’nin daha evvel hazırladığı ve Erdoğan’a sunulan Anayasa taslağında da AYM ile ilgili unsurlar olduğunu hatırlatan kurmay, AYM’nin yapısının problemli olduğunu savundu.
Erdoğan’ın krize ait açıklaması
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan ise krize ait şimdi bir açıklama gelmedi. Resmi temaslar için Özbekistan’da olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu seyahatten dönüşte uçakta gazetecilerin soruları üzerine bu krize ait kıymetlendirme yapması bekleniyor. Erdoğan’ın yapacağı açıklamada, bu krizi değerlendirmesinin yanı sıra “sorunların ana kaynağı olarak gördüğü” mevcut anayasanın değiştirilmesine dair davetini tekrarlaması bekleniyor.
Öte yandan AKP içerisinde birinci anda yapılan toplumsal medyada yorumların ötesinde daha ileri bir yorum yapılmaması gerektiğinin konuşulduğu belirtiliyor.
Ne olmuştu?
AYM, Seyahat Parkı davasında yargılanan ve mahkum olduktan sonra 14 Mayıs’ta yapılan genel seçimde Hatay’dan milletvekili seçilen Can Atalay hakkında hak ihlali kararı vermiş ve Atalay’ın tahliye edilmesini istemişti. AYM’nin bu kararı yolladığı İstanbul 13. Ceza Mahkemesi, evrakta karar verme yetkisinin Yargıtay’da olduğunu belirterek belgeyi Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne göndermişti. 3. Ceza Dairesi de 8 Kasım’da Can Atalay’ın mahkumiyet kararını onayan bir evvelki kararın hakikat olduğunu belirterek AYM’nin ihlal kararına uymayı reddetmişti.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?