Yargıtay-AYM krizinin perde ardında neler yaşandı?
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Türkiye Emekçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay’a ait verdiği hak ihlali kararının Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından uygulanmaması, yüksek yargıda “anayasal krize” neden oldu. Kararın akabinde AYM’den rastgele bir açıklama gelmezken DW Türkçe yargı kulislerinde kararın perde ardını araştırdı.
Buna nazaran, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nde Atalay kararını veren heyetin özel seçildiği öğrenildi. Dairede 18 üyenin vazife yapmasına rağmen Daire Lideri, Atalay evrakına bakması için milliyetçi kanada yakın üç üye ile “yargıdakiİstanbul grubuna” yakın bir üyeyi görevlendirdi. Aksi tarafta görüş belirtebilecek öteki üyelerin ise bu karardan haberlerinin olmadığı belirtildi.
Özel olarak seçilen beş kişilik daire heyetinin, kararı yazmak için de hafta sonu Yargıtay’da mesai yaptığı öğrenildi.
Kararın gerisinde AYM’ye yönelik üç reaksiyon etkili
DW Türkçe’nin konuştuğu birtakım Yargıtay üyeleri, son periyotta AYM’den duyulan bir rahatsızlık olduğunu lisana getirdi.
Kaynaklar, “AYM, ferdî müracaat sistemi üzerinden kendisini harika temyiz mahkemesi olarak görmeye başladı. Yargıtay’ın yıllar içinde oluşmuş içtihatlarıyla verilen kararlar AYM tarafından resmen ‘yüksek mahkeme gibi’ bozulur hale geldi. Mahkeme, bu nedenle yetki aşımı yaptı. Yeniden AYM, kendisini Meclis yerine koyup yeni norm ihdas hale getirir oldu. Halbuki AYM’nin misyonu ferdi müracaatlarda hak ihlali kararı vermekti. Şayet ihlal varsa, tazminat verilir. Lakin yine yargılama kararıyla Yargıtay kararlarının yok sayılması burada rahatsızlık yaratıyor” dedi.
Ancak Yargıtay’da çoğunluk üzere düşünmeyen üyeler de var. DW Türkçe’nin konuştuğu birtakım üyeler ise AYM’ye yönelik tenkitlere hak verse de dairenin bu karara uymamasının yanlış olduğu görüşünde.
AYM’nin Yargıtay ve Danıştay üyelerinin maaşlarına yapılan artırım düzenlemesini de geçen ay iptal etmesinin Yargıtay’da bilhassa reaksiyon çektiği öğrenildi. Direnme kararının gerisinde AYM’nin bu iptal kararının da tesirli olduğu lisana getiriliyor.
AYM’ye yönelik Yargıtay’ın sert yansısının bir nedeninin ise yargıda İskenderpaşa Cemaati geleneğinden gelen Hakyolcular ile “İstanbul Grubu” ve milliyetçiler ortasında yaşanan güç uğraşının tesirli olduğu konuşuluyor. Kulislere nazaran, bu kararın tıpkı vakitte 2 Şubat 2023’te yapılan AYM Başkanlık seçimin sonucuna bir “misilleme” olarak yorumlanıyor.
AYM Başkanlık seçiminde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın işaret ettiği İrfan Fidan seçimi kazanamamış, Hakyolcu kümenin takviyesiyle Zühtü Arslan yine lider seçilmişti. Bu seçimde, periyodun TBMM Lideri Mustafa Şentop’un da Arslan lehine kulis yapmasının tesirli olduğu konuşuluyordu. Bilhassa İrfan Fidan’ın AYM Lideri seçilememesinin, yargı ve yürütme içinde “şahin politikalar” yürüten kümelerde hayal kırıklığı yaratmıştı.
Yargıtay’ın bu kararıyla ne amaçlanıyor?
Yargıtay kulislerinde, daha evvel Enis Berberoğlu kararına İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nin direnmesi üzerine AYM tarafından tekrar ihlal kararı verdiği ve bu kararın uygulanmak zorunda kalındığına işaret ediliyor.
Bu nedenle İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Can Atalay belgesini bilhassa Yargıtay’a göndermesinin “bilinçli bir tercih” olduğu tabir ediliyor. Buradaki maksadın da bir yüksek yargı kararıyla “AYM’nin bu yetki aşımına” sınırlama getirmek olduğu kaydedildi.
Yargıtay’a nazaran sorun nasıl çözülür?
Yargıtay’da direnme kararını destekleyen üyeler, sorunun tahlili konusunda bilhassa TBMM’yi işaret ediyor. Yargıtay, “AYM’nin kişisel müracaat konusundaki yetkilerini sınırlayacak” anayasal yahut yasal düzenlemeler yapılmasının ileride emsal krizleri önleyeceği görüşte.
Kaynaklar, bu mevzuda MHP’nin de AYM’nin yapısının ve yetkilerinin değiştirilmesine yönelik olumlu görüşüne işaret ediyor. Kaynaklar, bilhassa AYM kararlarına karşı yüksek yargıya bir kontrol düzeneği yetkisi verilmesini istiyor.
Can Atalay için diğer hangi yol var?
AYM-Yargıtay ortasındaki krizin akabinde gözler Can Atalay cephesine çevrildi. Atalay’ın avukatları, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin ihlal kararına uymaması nedeniyle bir defa daha AYM’ye ferdî müracaatta bulunacak.
AYM’nin de bu müracaat üzerine yeni bir ihlal kararı vermesi bekleniyor. Bu durumda Atalay’ın tahliye olma ihtimali gündeme gelecek. Lakin Yargıtay’ın ikinci ihlal kararına tekrar direnip direnmeyeceği ise bilinmiyor.
Yargı içinde hangi kümelerden kelam ediliyor?
Yargıda Berat Albayrak’a yakın olduğu sav edilen hakim ve savcılar ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kimi avukatlarının yer aldığı oluşum, İstanbul Kümesi olarak isimlendiriliyor. Bunlar içerisinde AYM üyesi İrfan Fidan ve Adalet Bakan Yardımcısı Hasan Yılmaz ile HSK Lider Vekili Mehmet Akif Ekinci’nin de yer aldığı argüman ediliyor.
Nakşibendi Tarikatı’na bağlı İskenderpaşa Cemaati’nin bir kolu olan Hakyol Vakfı kökenlilerin (Hakyolcular) de yargı içerisinde tesirli kümelerin başında olduğu kestirim ediliyor. Tekrar Nakşibendi Tarikatı’ndan gelen Menzil Cemaati de yargıda kendisine yer bulan kümelerden. Bu cemaat, daha çok MHP eliyle yargıya girerken yüksek yargıda da önemli bir örgütlenmesi göze çarpıyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?